ABD Başkanı Donald Trump bu ayın başlarında gerçekleştirdiği Körfez turu sırasında ABD'nin Suriye'ye uyguladığı yaptırımların kaldırılacağını açıkladı.
Suriye lirasının değerinde yüzde 30'luk bir artışın ardından gelen bu haber, özellikle de Trump'ın ilk döneminde Suriye'ye karşı sergilediği ve yeni bir dizi yaptırımı desteklediği daha önceki sert yaklaşımı göz önüne alındığında, pek çok kişi için sürpriz oldu.
Ancak bu yeni adımın Suriye, bölge ve ABD'nin kendisi için ne anlama geldiğine dair sorular net bir şekilde cevaplanmış değil.
Suriye'ye uygulanan yaptırımlar neler?
Suriye, ABD Kongresi tarafından “teröre destek veren devlet” olarak tanımlandığı 1979 yılından bu yana, silah ambargosu ve sıkı mali kısıtlamalara yol açan çok sayıda yaptırım altında bulunuyor.
1986 yılında Avrupa Birliği de benzer şekilde silah satışlarını ve mali işlemleri hedef alan kendi yaptırım paketini uygulamaya koymuş ve bu yaptırımlar 1994 yılında kaldırılmıştır.
2004 yılında, ABD öncülüğündeki Irak işgalinden bir yıl sonra, George W. Bush yönetimi altında silah ve finansla ilgili Suriye Sorumluluk Yasası adı verilen yeni yaptırımlar uygulandı.
Suriye'de 2011 yılında dönemin Devlet Başkanı Beşar Esed'e karşı ayaklanmanın başlamasından bir yıl sonra, petrol ithalatı da dahil olmak üzere Suriye'ye daha fazla yaptırım uygulandı. Ayrıca Suriye rejiminin yöneticilerini ve yakın çevresini hedef alan bireysel yaptırımlar da uygulandı. Avrupa Birliği ve diğer müttefikler de o dönemde benzer yaptırımlar uygulamıştı.
2019'da, Trump'ın ilk döneminde, ABD, Suriye hükümetinin zulüm raporlarını takiben, esas olarak ikincil yaptırımlardan (ABD vatandaşı olmayan veya Suriye'de iş yapmak isteyen kuruluşlar için caydırıcılık) oluşan Sezar Yasası'nı uyguladı.
Ocak ayında, Trump'ın göreve başlamasından kısa bir süre önce, Suriye'deki yeni yönetimle çalışanlar için yaptırımlardan muafiyet teklif edildi ve bunu bir ay sonra AB'nin Suriye'ye yönelik enerji yaptırımlarını kaldırması izledi.
Ardından Nisan ayında İngiltere, yeniden inşaya yardımcı olmak amacıyla Suriye'ye yönelik yaptırımları kaldırdığını açıkladı.
Mayıs 2025'te ise Trump, Körfez turu sırasında Suriye'ye yönelik tüm yaptırımların kaldırılacağını açıkladı.
AB de aynı şekilde hareket edeceğini açıkladı, hatta Şubat ayında Suriye'ye yönelik yaptırımları kaldırmaya başlamışlardı bile.
Suriyeli üst düzey hükümet yetkilileri ve yakın çevrelerine yönelik özel yaptırımların ise yürürlükte kalması bekleniyor.
Özellikle Kongre tarafından iki partinin desteğiyle kabul edilen yaptırımların tamamen kaldırılması yıllar alabilir. Yine de istisnalar sayesinde nispeten hızlı değişiklikler olabilir.
San Antonio'daki Trinity Üniversitesi'nde tarih profesörü olan David Lesch verdiği demeçte, “Bu arada Beyaz Saray'ın ABD yaptırımlarının uygulanmasından feragat eden idari emirler yayınlaması muhtemel” dedi.
Lesch, “Ortalama bir Suriyelinin günlük yaşamında önemli bir fark görmesi biraz zaman alacak olsa da, özellikle de Suriye'nin mali sistemi, bakanlık kapasitesi ve altyapısının, ülkenin yaptırımların kaldırılmasının faydalarını yeterince özümseyebileceği bir seviyeye geri dönmesi biraz zaman alacağından, bazı olumlu hareketler şimdiden meydana geldi” dedi.
Lesch, “Başkan Trump'ın yaptırımların kaldırıldığını açıklamasının hemen ardından Suriye poundunun değeri yükseldi, petrol fiyatları biraz düştü ve ülkeler ve şirketler artık ABD Hazinesini aşma ve kendilerini ikincil yaptırımlara maruz bırakma korkusundan kurtuldukları için Suriye ile yeniden inşa sözleşmelerini isteyerek ve açıkça müzakere ediyorlar” dedi.
Yaptırımlar Suriyelileri nasıl etkiledi?
Suriye'ye yönelik uzun yıllardır süren ABD öncülüğündeki yaptırımlar, insanların ürün satın alabilmesinden finansal işlem yapabilmesine ve yurtdışına seyahat edebilmesine kadar ülkedeki günlük yaşamın her alanını etkiledi.
Yaptırımların sıradan Suriyelilere en çok zarar veren yönlerinden biri, kurallara uymadıkları için cezalandırılma korkusu oldu ve bu korku çoğu zaman aşırı itaaye yol açtı; ülke dışındaki Suriyeliler evlerine havale yapmakta tereddüt etti, öğrenciler yurtdışındaki akademik fırsatları geri çevirdi ve kurumlar yaptırımların ne anlama geldiğinin belirsizliği nedeniyle eğitim ve çalışma fırsatlarını iptal etti.
Kaynak: Mepa News, The New Arab