Netanyahu hükümeti için hayati önem taşıyan ultra Ortodoks Yahudilerin askere alınmasına ilişkin yeni yasa tasarısı İsrail'de tepkilere yol açarken, muhalefet tasarıyı “asker kaçağı” Yahudilere özel bir ayrıcalık sağlamakla suçluyor.
İsrail'in 1948'de kuruluşu sırasında alınan bir karar uyarınca, kendilerini tam zamanlı olarak "kutsal Yahudi metinlerini incelemeye adayan" erkeklere zorunlu askerlik hizmetinden fiilen muafiyet tanınıyor.
Ancak bu muafiyet, özellikle de Gazze'deki savaşı durduran kırılgan ateşkese rağmen on binlerce asker ve yedek asker çeşitli cephelerde seferber edilirken, İsrail toplumunun geri kalanı tarafından giderek artan bir şekilde sorgulanıyor.
Ultra-Ortodokslar, İsrail'in Yahudi nüfusunun yüzde 14'ünü oluşturuyor.
Netanyahu'nun sağcı koalisyonunun ayakta kalabilmesi için ultra-Ortodoks partileri yanında tutmak kilit önem taşıyor ve bu partilerin zorunlu askerlik teklifine karşı çıkması Ekim ayında Kudüs'te kitlesel bir mitinge yol açmıştı.
İki ultra-Ortodoks parti Temmuz ayında, her yıl artan sayıda ultra-Ortodoks erkeğin askere alınmasını ve buna uymayı reddedenlere mali cezalar verilmesini öngören bir yasa tasarısını reddetti.
Perşembe günü, parlamentonun partiler arası dış ilişkiler ve savunma komitesi başkanı Boaz Bismuth tarafından önceki metinden önemli ölçüde geri adım atan yeni bir taslak sunuldu.
Yeni tasarı, ultra-Ortodoks asker kaçakları için sadece asgari seviyede cezalar içeriyor. Bunlar yurtdışına çıkma ve ehliyet sahibi olma yasağı.
Ayrıca askere alma kotalarını düşürüyor ve Yeşivalar olarak bilinen dini okullarda okuyan ultra-Ortodoks erkeklerin muafiyetlerini kolaylaştırıyor.
Milletvekilleri metni Pazartesi günü tartışacak.
Merkez sağ Yedioth Ahronoth gazetesi Cuma günü manşetten “Zorunlu askerlik sadece kağıt üzerinde” başlığını atarak kendi ifadesiyle, “apaçık bir sahtekarlığı” kınadı.
Haberde “Yeni ‘zorunlu askerlik’ yasası kimseyi askere almayacak” denildi.
Bismuth tasarıyı “dengeli” ve “sorumlu” olarak nitelendirdi.
"Aşağılık politikalar"
Ultra-Ortodoks Birleşik Tevrat Yahudiliği partisi bir önceki zorunlu askerlik yasa tasarısı nedeniyle Temmuz ayında hükümetten ayrılmıştı ve şu anda Netanyahu'nun koalisyonu parlamentodaki 120 sandalyeden sadece 60'ına sahip.
Diğer ana ultra-Ortodoks parti olan Shas'ın bakanları da konu üzerine kabineden istifa etti ancak parti resmi olarak koalisyondan ayrılmadı.
Shas şimdi Netanyahu'nun 2022 yılında koalisyonu kurarken ultra-Ortodoks partilere söz verdiği muafiyetleri sağlamaması halinde hükümeti düşürmekle tehdit ediyor.
On yıllardır yürürlükte olan fiili muafiyet 2000'li yılların başında Yüksek Mahkeme'ye taşınmış, o tarihten bu yana da İsrail hükümetleri, hükümet kuran ve bozan ultra-Ortodoksları yatıştırmak için geçici yasal düzenlemeler yapmak zorunda kalmıştı.
Muhalefet, çok yumuşak olduğuna inandığı son yasa tasarısını eleştirdi ve bu tasarıyı geri çekmeye yemin etti.
Muhalefet lideri Yair Lapid X'te yaptığı açıklamada metni “anti-Siyonist bir rezalet” olarak nitelendirdi ve “yolsuzların ve asker kaçaklarının aşağılık politikalarını” kınadı.
Kasım 2026'da yapılacak seçimlerde Netanyahu'ya karşı aday olması beklenen eski başbakan Naftali Bennett ise “Bu yasa hükümetin yedek askerlere savaş ilanıdır” dedi.
Haziran 2024'te İsrail Yüksek Mahkemesi, devletin ultra Ortodoks erkekleri askere alması gerektiğine hükmederek muafiyetlerinin sona erdiğini ilan etti.
Hükümet ayrıca ultra-Ortodoks partileri üzecek şekilde Yeşivalara verilen bazı sübvansiyonları kesmek zorunda kaldı.
"Bariz eşitsizlik"
Ultra-Ortodoks Yahudilerin sadece yüzde ikisi, onlar için özel olarak birimler oluşturan orduya göre zorunlu askerlik emirlerine uyuyor.
İsrail'de yaklaşık 1,3 milyon ultra-Ortodoks Yahudi yaşıyor ve yerel basında çıkan haberlere göre şu anda askerlik çağındaki yaklaşık 66.000 erkek muafiyetten yararlanıyor ki bu rekor bir sayı.
19 Kasım'da İsrail Yüksek Mahkemesi, hükümetin ultra-Ortodoksları askere almak için etkili bir teklif sunması gerektiğine karar verdi.
Kararda, muafiyetlerinin neden oldu “bariz eşitsizliğin”, Hamas'ın 7 Ekim 2023'te İsrail'e yönelik saldırısıyla tetiklenen Gazze'deki savaşla birlikte “önemli ölçüde kötüleştiği” belirtiliyor.
Ayrıca, ordunun saflarını doldurmak için yaklaşık 12.000 askere ihtiyaç duyması nedeniyle ultra-Ortodoksların askere alınmasının “gerçek bir güvenlik ihtiyacını” karşıladığını söylüyor.
Mahkeme, zorunlu askerlik yasasının kabulü için bir son tarih belirlemedi, sadece konunun parlamentoda tartışılmasını istedi.
Kaynak: Mepa News