Mısırlılar parlamento seçimleri için sandık başına giderken, yarış, muhtemel rakipleri daraltmak, teftiş etmek ve -işe yaradığı yerlerde- küçük düşürmek için tasarlanmış güvenlik ve yargı kolları tarafından sahneleniyor.
Ulusal Seçim Kurumu'nun (NEA) takvimi yeterince açık: 7-8 Kasım'da yurt dışında, 10-11 Kasım'da ise yurt içinde oy kullanılacak. Ancak yarışmanın anlamlı kısmı oyların kullanılmasından çok önce ortaya çıktı: Mahkemelerde, bakanlıklarda ve kimin hangi şartlarda aday olabileceğine karar veren güvenlik birimlerinde.
Oyunun kuralları şimdiden sahayı şekillendiriyor. Mısır'da bireysel adaylar ile kapalı liste bloklarını harmanlayan melez bir sistem uygulanıyor. Uygulamada, listelerdeki yüzde 50 barajı, rejimin onayladığı koalisyonlara dahil edilmedikleri sürece küçük veya bağımsız partilerin herhangi bir temsil kazanmasını engelliyor. Mayıs ayında yapılan yasal değişiklikler seçim bölgelerini yeniden oluşturdu. Ancak bu temel mekanizmayı olduğu gibi bırakarak bir başka her şeyi onaylayan meclis kurulmasını garantilemiş oldu.
Bu yaz yapılan üst meclis (Senato) oylamasından elde edilen kanıtlar neyin yaklaşmakta olduğunu gösteriyor: Devlete bağlı listeler ipi göğüsledi ve katılım yüzde 17 civarında seyretti, bu da seçmen coşkusundan ziyade yönetilen katılımla tutarlı bir seviye. NEA'nın kendi açıklamaları ve seçim gözlemcilerinin özetleri, şansa ne kadar az şey bırakıldığının altını çizdi.
Kapı bekçiliği yapma zihniyeit artık adayların bedenlerinin derinliklerine kadar uzanıyor. Yetkililer ilk kez, uyuşturucu ve alkol için idrar testleri de dahil olmak üzere merkezi tıbbi taramayı zorunlu kıldı ve sağlık bakanlığı ile NEA ülke çapında belirlenmiş laboratuvarlar ve numune toplama merkezleri belirledi. Hükümet yanlısı yayın organları, adayların "uyuşturucu veya sarhoş edici madde kullanmadıklarını kanıtlamaları gerektiğini" belirtti.
Tahmin edilebileceği üzere, test siyasi bir filtre haline geldi. Sembolik bir olayda, Sosyalist Halk İttifakı Partisi'nin Mansura'daki adayı Muhammed Abdulhalim, yetkililerin başarısız bir uyuşturucu testini gerekçe göstermesi üzerine seçim dışı bırakıldı. Aynı sertifikalı tesiste yapılan ve temiz olduğunu gösteren ikinci bir test sundu, ama itirazı yine de reddedildi.
Bu olay, devletin siyasetini beğenmediği adayları silmek için tıbbi bir aracın nasıl keyfi olarak kullanılabileceğine işaret ediyor. Abdulhalim'in partisi nihayetinde yarıştan tamamen çekilmeye karar verdi.
Sahayı daraltmak
Uyuşturucu testi zorunluluğu tek yeni eleme yöntemi değil. Mahkemeler de alanı daraltmak için kullanılıyor. Seçim kampanyasının başlamasından birkaç gün önce Mısır Yüksek İdare Mahkemesi, eski milletvekili Heysem el Hariri'nin askerlik hizmetinden muaf tutulduğu için adaylıktan men edilmesini onaylayarak kişisel bir statü kategorisini potansiyel olarak kapsamlı etkileri olan siyasi bir eleme mekanizmasına dönüştürdü.
Karar NEA'ya benzer statüdeki herkesi tasfiye etme yetkisi vererek muhalefetin gelecek neslinin bir kısmı için yeni bir engel daha oluşturuyor.
Para belirleyici bir filtre olmaya devam ediyor. Tahrir Institute for Middle East Policy'nin seçim özeti, sadece oy pusulasında yer almanın yaklaşık 41 bin Mısır lirasına (860 dolar) mal olabileceğini ve kampanya harcamalarının bunun çok ötesine geçtiğini detaylandırıyor. Rejim yanlısı bir partiden üst düzey bir isim, bir koltuğa giden "güvenli yolun" 50 milyon Mısır lirasına kadar çıkabileceğini söyleyerek, bunun hakim durumdaki listeyle pazarlık yapmayı reddeden muhalif oluşumların veremeyeceği paralar olmasıyla övündü.
Net sonuç, satın alınmış, önceden tasnif edilmiş ve muhalefete karşı bağışıklık kazandırılmış bir parlamento.
Tüm bunlar Mısır siyasi bir dönüm noktasına yaklaşırken yaşanıyor. 2019 anayasa değişikliklerine göre Cumhurbaşkanı Abdulfettah es Sisi'nin mevcut görev süresi 2030'a kadar sürecek. Bu sebeple Sisi'nin iktidarını uzatmak için yapılacak herhangi bir hamle, referandumdan önce gerekli değişiklikleri üçte iki oyla onaylayacak bir parlamentoya ihtiyaç duyacak.
Bu da, ne kadar kontrollü olursa olsun, bu seçimi Mısır'ın 2030'dan sonra bir uzatma tasarlayıp tasarlamayacağı veya aynı güvenlik kurumu tarafından sıkı bir şekilde yönetilen Sisi sonrası bir devir teslimin koreografisini yapıp yapmayacağı konusunda merkezi hale getiriyor.
Rejimin daha geniş stratejisi, seçim öncesi kontrolün yoğunluğunu açıklamaya yardımcı oluyor. Sisi'nin bir hegemonya sorunu var. Yetkililer bir yandan özerk siyasi alanların içini boşaltırken bir yandan da hafif bir "sivil" cephe oluşturmaya çalışıyor: Rejime bağlı yeni partiler kuruyor, medyayı mikro düzeyde yönetiyor ve olası huzursuzlukları kontrollerini gevşetmeden yönetmek için korporatist yapıları harekete geçiriyor.
Mantık, eski Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek'in bir zamanlar baskıyı azaltmak için kullandığı tamponları yeniden inşa etmek. Ancak on yıllık yaygın baskı ve militarizasyonun ardından, bu tamponlar kırılgan ve kamu meşruiyeti borç, enflasyon ve seri kemer sıkma politikaları nedeniyle zayıfladı.
Seçim hattı
Ekonomik sıkışıklık doğrudan seçimlere yansıyor. Sağlık taramaları, depozitolar ve yasal evrak işleri de dahil olmak üzere yalnızca seçilme yeterliliğine sahip olmanın maliyetleri, adayları rejim patronlarına, zengin iş adamlarına erişimlerine veya hakim listeyle uyumlarına göre filtreleyen bir duvar işlevi görüyor.
Tahrir Institute for Middle East Policy, uzun süredir faaliyet gösteren partilerin bile mali barajı aşamadıkları için yarışlardan çekildiklerini bildiriyor ki bu da artık kimin seçilebilir olduğuna politika ya da parti köklerinin değil, para ve güvenlik onayının karar verdiğinin üstü kapalı bir itirafı.
Yargı da bir karşı ağırlık olarak hareket etmiyor. İnsan Hakları İzleme Örgütü 2024 yılında çıkarılan yasaların ordunun sivil hayat üzerindeki yetkilerini nasıl genişlettiğini ve askeri mahkemelerin siviller üzerindeki etki alanını nasıl genişlettiğini takip etti. Bu yasal ortam, yürütme organları tarafından denetlenen bir uyuşturucu testi rejimi ve askerlik statüsünü siyasi bir veto olarak yorumlamaya istekli bir mahkeme sistemi ile birleştiğinde, "hukukun üstünlüğü" seçimin üstünlüğü haline geliyor.
Muhtemel sonuç belli: Müstakbel Vatan Partisi ve bağlılarıyla dolu bir alt meclis. Yerel bağları onları tehlikeli olmaktan ziyade kullanışlı kılan bir avuç bağımsız vekil. Tek tek bölgelerde sembolik adaylıklarla ya da rejim listelerinde göstermelik bir varlık için yapılan anlaşmalarla sınırlı muhalif figürler.
Senato seçimleri, katılım oranı için yakın vadeli bir temel oluşturuyor. Eğer Temsilciler Meclisi'ndeki oylama da benzer rakamlara ulaşırsa, rejimin seçimleri bir çekişme alanı olarak değil, öncelikle bir onay ritüeli olarak gördüğünü teyit edecektir.
Yine de bu uygulama önemli. Anayasa cumhurbaşkanlığı süresinin uzatılmasını parlamentoya havale ettiğinden, bu meclisin yapısı Kahire'nin süresiz yönetimi normalleştirme niyetinde mi olduğunu yoksa askeri-güvenlik kompleksinin hakimiyetini koruyan yönetilen bir geçişi mi tercih ettiğini gösterecek. Her iki yol da, seçim öncesinde kamusal alanı sıkıştıran tıbbi ve siyasi testlerden geçerek seçilen bir yasama organına dayanıyor.
Sürece ilişkin son iki not, seçimin nasıl düzenlendiğinin altını çiziyor. İlk olarak, NEA ve Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen test kuralları sadece temizlik amaçlı değil. İtiraz edilen sonuçların, aynı laboratuvardan gelen yeni testlerle çelişse bile nasıl "kalıcı" olabileceği göz önüne alındığında, bunlar seçim hattında birer araç.
İkinci olarak, askerlik kararı seçim yasasına yeni bir dışlama ilkesi ekliyor. Hak savunucuları, demokratik yeterlilikle hiçbir ilişkisi olmayan gerekçelerle binlerce kişiyi dışarıda bırakabileceği konusunda uyarıyor. Birlikte ele alındığında, bu hamleler adaylığı bir hak olmaktan çıkarıp geri alınabilir bir ayrıcalığa dönüştürüyor.
Kısacası, 2025 parlamento seçimleri açık bir yarıştan ziyade bir kontrol düzenlemesi. Oy verme tarihleri belirlendi, prosedürler kodlandı ve "işlerin normal olduğuna" dair imgeler bol olacak. Ancak kimin aday olabileceği, oy pusulasında yer almanın maliyeti ve parlamentonun Sisi'nin iktidarını 2030'un ötesine uzatmaya yardımcı olup olmayacağı konusundaki gerçek çekişme perde arkasında çoktan kararlaştırıldı. Gerisi koreografi.
Middle East Eye'da yayınlanan bu değerlendirme Mepa News okurları için Türkçeleştirilmiştir. Değerlendirmede yer alan ifadeler yazarın kendi görüşleridir ve Mepa News'in editöryel politikasını yansıtmayabilir.