Dünyanın en büyük varlık fonu olan Norveç Devlet Varlık Fonu Pazartesi günü yaptığı açıklamada, Gazze'deki insan hakları ihlalleri nedeniyle Amerikan inşaat ve maden ekipmanları üreticisi Caterpillar ve beş İsrail bankasını fondan çıkardığını duyurdu.
1.9 trilyon dolarlık fonun yönetim kurulu, kamuoyuna yaptığı açıklamada, etik konseyinin tavsiyesi üzerine altı kuruluştan da el çekmeye karar verildiğini ve bu kuruluşların hepsinin “savaş ve çatışma durumlarında bireylerin haklarının ciddi şekilde ihlal edilmesine katkıda bulunduğunu” söyledi.
Etik konseyi, “Caterpillar tarafından üretilen buldozerlerin İsrail yönetimi tarafından Filistinlilere ait mülklerin yaygın bir şekilde hukuka aykırı olarak yıkılmasında kullanıldığını” ifade etti.
“Caterpillar'ın ürünlerinin uluslararası insancıl hukukun kapsamlı ve sistematik ihlallerinde kullanıldığına dair hiçbir şüphe yoktur” denilen açıklamada, şirketin bu amaçlarla kullanımını önlemek için herhangi bir önlem almadığı ve konseyin “Caterpillar'ın savaş veya çatışma durumlarında bireylerin haklarının ciddi şekilde ihlal edilmesine katkıda bulunduğuna dair kabul edilemez bir risk” olduğunu düşündüğü belirtildi.
Etik konseyi değerlendirmesinde, İsrail ordusunun Caterpillar tarafından üretilen buldozerleri on yıllardır kullandığını, sadece 2024 ve 2025 yılları arasında kısa bir ara verdiğini söyledi. Bu makineler İsrail'e Amerika Birleşik Devletleri'nin dış askeri satış programı aracılığıyla tedarik edilmiş ve daha sonra başka taraflarca “askeri amaçlar” için modifiye edilmişti.
Fon, 31 Aralık itibariyle Caterpillar'da 2.4 milyar dolar değerinde yüzde 1.2'lik bir hisseye sahipti.
Geçtiğimiz yıl Norveç'in en büyük özel emeklilik fonu da işgal altındaki Filistin topraklarında hak ihlallerine karıştığı gerekçesiyle Caterpillar'daki hisselerini elden çıkarmıştı.
Oslo merkezli emeklilik fonu, geçen yılın Haziran ayında şirketteki 69 milyon dolar değerindeki hisselerini ve tahvillerini sattı.
Norveç Devlet Varlık Fonu ayrıca işgal altındaki Batı Şeria'da yasadışı yerleşimlerin inşasını finanse eden beş İsrail bankasından da çekildiğini açıkladı. Bu şirketler arasında First International Bank of Israel, FIBI Holdings, Bank Leumi, Mizrahi Tefahot ve Bank Hapoalim bulunuyordu.
Fon verilerine göre, beş İsrail bankasındaki hisselerin toplam değeri 30 Haziran itibariyle 661 milyon dolardı.
Norveç varlık fonu, ülkenin 1.9 trilyon dolar değerindeki büyük petrol gelirleri ve dünya genelinde 8,600'den fazla şirkete yaptığı yatırımlarla besleniyor.
Bankalardan el çekmesi, sadece birkaç hafta içinde İsrail şirketlerindeki varlıklarını yarıya indirdiği anlamına geliyor.
Bu ayın başlarında fon, Norveç'in önde gelen gazetelerinden Aftenposten'de yer alan ve Gazze'de insanları öldüren İsrail savaş uçaklarına parça sağlayan İsrailli bir jet motoru üreticisine yatırım yaptığını belirten haberin ardından 11 İsrailli şirketten el çektiğini açıklamış ve kamuoyunda geniş çaplı bir tepkiye yol açmıştı.
Bunun üzerine Başbakan Jonas Gahr Store, Maliye Bakanı ve eski NATO genel sekreteri Jens Stoltenberg'den bir inceleme istedi. İsrail'in Ekim 2023'te Gazze'ye yönelik soykırım savaşının başlamasından bu yana Filistin yanlısı aktivistlerin fon üzerindeki baskısı arttı.
Kaynak: Mepa News, Middle East Eye