Anthony Zurcher | BBC | Tercüme: Mepa News
ABD-Rusya liderler zirvesinin yaklaşmakta olduğuna dair haberler oldukça abartılmış görünüyor.
ABD Başkanı Donald Trump'ın “iki hafta içinde” Budapeşte'de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşmeyi planladığını açıklamasından birkaç gün sonra zirve süresiz olarak askıya alındı.
İki ülkenin üst düzey diplomatlarının bir araya geleceği ön toplantı da iptal edildi.
Başkan Trump Salı günü öğleden sonra Beyaz Saray'da gazetecilere verdiği demeçte “boşa bir toplantı yapmak istemiyorum” dedi ve ekledi: “Zaman kaybı yaşamak istemiyorum, o yüzden ne olacağını göreceğim.”
Bir dargın bir barışık zirve, Trump'ın Gazze'de ateşkes ve rehinelerin serbest bırakılması anlaşması sağladıktan sonra yeniden odaklandığı Ukrayna'daki savaşın sona erdirilmesine aracılık etme çabalarındaki son dönemeç.
Geçen hafta ateşkes anlaşmasını kutlamak üzere Mısır'da açıklamalarda bulunan Trump, baş diplomatik müzakerecisi Steve Witkoff'tan yeni bir talepte bulundu:
“Rusya'yı halletmek zorundayız”
Ancak Witkoff ve ekibi için Gazze'de bir atılımı mümkün kılan koşulların, dört yıla yaklaşan bir süredir devam eden Ukrayna savaşında tekrarlanması zor olabilir.
Daha az koz
Witkoff'a göre bir anlaşmanın kilidini açan anahtar İsrail'in Katar'daki Hamas müzakerecilerine saldırma kararıydı. Bu Amerika'nın Arap müttefiklerini çileden çıkaran bir hamleydi ancak Trump'a İsrail Başbakanı Netanyahu'ya bir anlaşma yapması için baskı yapma kozu verdi.
Trump, ABD büyükelçiliğini Kudüs'e taşıma kararı, Batı Şeria'daki Yahudi yerleşimlerinin yasallığı konusunda Amerika'nın tutumunu değiştirmesi ve son zamanlarda İsrail'in İran'a karşı yürüttüğü askeri harekâta verdiği destek de dahil olmak üzere, görevdeki ilk döneminden bu yana İsrail'in yanında yer alan uzun bir sicilden yararlandı.
Aslında ABD Başkanı İsrailliler arasında Netanyahu'dan daha popüler ve bu durum ona İsrailli lider üzerinde benzersiz bir etki sağlıyor.
Trump'ın bölgedeki kilit Arap aktörlerle olan siyasi ve ekonomik bağları da buna eklenince, bir anlaşmaya zorlamak için elinde zengin bir diplomatik güç vardı.
Buna karşın Ukrayna savaşında Trump'ın elinde çok daha az koz var. Geçtiğimiz dokuz ay boyunca önce Putin'i sonra da Zelenskiy'i zorlama girişimleri arasında gidip geldi ve bunların pek bir etkisi olmadı.
Trump Rusya'nın enerji ihracatına yeni yaptırımlar uygulamak ve Ukrayna'ya yeni uzun menzilli silahlar sağlamakla tehdit etti. Ancak bunu yapmanın küresel ekonomiyi sekteye uğratabileceğini ve savaşı daha da tırmandırabileceğini de kabul etti.
Bu arada Trump Zelenskiy'i kamuoyu önünde azarladı, Ukrayna ile istihbarat paylaşımını geçici olarak kesti ve ülkeye silah sevkiyatını askıya aldı. Ancak daha sonra Ukrayna'nın çöküşünün tüm bölgeyi istikrarsızlaştırabileceği uyarısında bulunan Avrupalı müttefiklerinin endişeleri karşısında geri adım attı.
Trump oturup anlaşma yapma becerisini övmeyi seviyor ama hem Putin hem de Zelenskiy ile yaptığı yüz yüze görüşmeler savaşı çözüme yaklaştırmışa benzemiyor.
Putin aslında Trump'ın anlaşma arzusunu -ve yüz yüze anlaşma yapmaya olan inancını- onu etkileme aracı olarak kullanıyor olabilir.
Temmuz ayında Putin, Trump'ın Senato Cumhuriyetçileri tarafından desteklenen kongre yaptırım paketini imzalamasının muhtemel göründüğü sırada Alaska'da bir zirve yapmayı kabul etti. Bu yasa daha sonra askıya alındı.
Geçen hafta, Beyaz Saray'ın Kiev'e Tomahawk seyir füzeleri ve Patriot hava savunma bataryaları göndermeyi ciddi olarak düşündüğü haberleri yayılırken, Rus lider Trump'ı aradı ve ardından Budapeşte'deki olası zirveyi lanse etti.
Ertesi gün Trump Zelensky'yi Beyaz Saray'da ağırladı ancak gergin geçtiği bildirilen görüşmeden eli boş ayrıldı.
Trump Putin tarafından oyuna getirilmediği konusunda ısrar etti.
“Biliyorsunuz, hayatım boyunca en iyileri tarafından oyuna getirildim ve gerçekten iyi çıktım” dedi. Ancak Ukrayna lideri daha sonra olayların akışını bir kenara not etti.
Zelenskiy, “Uzun menzilli hareketlilik konusu bizim için biraz daha uzaklaşır uzaklaşmaz, Rusya neredeyse otomatik olarak diplomasiyle daha az ilgilenmeye başladı” ifadelerini kullandı.
Böylece Trump birkaç gün içinde Ukrayna'ya füze gönderme ihtimalinden Putin'le Budapeşte zirvesi planlamaya ve Rusya'nın ele geçiremediği topraklar da dahil olmak üzere Donbas'ın tamamından vazgeçmesi için Zelenskiy'e özel olarak baskı yapmaya başladı.
Sonunda ise Rusya'nın kabul etmeyi reddettiği mevcut savaş hatları boyunca ateşkes çağrısında bulunmaya karar verdi.
Trump geçen yılki seçim kampanyasında Ukrayna savaşını birkaç saat içinde sona erdirebileceğini vaat etmişti. O zamandan beri bu vaadinden vazgeçti ve savaşı sona erdirmenin beklediğinden daha zor olduğunu söyledi.
Bu, gücünün sınırlarının ve iki taraf da savaştan vazgeçmek istemediğinde ya da vazgeçmeyi göze alamadığında barış için bir çerçeve bulmanın zorluğunun nadir bir kabulü oldu.
Kaynak: Mepa News