Axios'un haberine göre ABD Başkanı Trump ve Beyaz Saray temsilcisi Steve Witkoff, Arap ve İslam ülkelerinin liderleriyle Gazze'deki savaşın sona erdirilmesi ve Hamas sonrası yönetim için bir “taslak” sundu.
Trump göreve geldiği Ocak ayından bu yana ilk kez Gazze'deki savaşı sona erdirmek için bir ABD planı sundu. Çarşamba günü birçok lider Trump'ın planını destekleyen açıklamalar yaptı.
İki kaynağa göre Trump, BM Genel Kurulu çerçevesinde düzenlenen toplantıda liderlere savaşın acilen sona erdirilmesi gerektiğini söyledi.
Bir kaynağa göre Trump bu planı sunduğunu çünkü savaşın devam ettiği her gün İsrail'in uluslararası alanda daha da yalnızlaştığını belirtti.
Kaynaklar, toplantıda sunulan ABD şartlarının son altı aydır tartışılan fikirlerin varyasyonları ve Trump'ın damadı Jared Kushner ve eski İngiltere Başbakanı Tony Blair tarafından geliştirilen fikirlerin güncellemeleri olduğunu söyledi.
Temel şartlar şunlar:
- Kalan tüm rehinelerin serbest bırakılması.
- Kalıcı bir ateşkes.
- İsrail'in Gazze Şeridi'nin tamamından kademeli olarak çekilmesi.
- Gazze'de Hamas'ın olmadığı bir yönetim mekanizmasını içeren savaş sonrası bir plan.
- Filistinlilerin yanı sıra Arap ve Müslüman ülkelerden askerlerin de yer alacağı bir güvenlik gücü.
- Gazze'deki yeni yönetim ve bölgenin yeniden inşası için Arap ve İslam dünyası finansmanı.
- Filistin Yönetimi'nin bir miktar katılımı.
Kaynaklar Trump'ın Arap ve İslam ülkelerinin liderlerinden bu ilkeleri desteklemelerini ve savaş sonrası Gazze planında yer almayı taahhüt etmelerini istediğini kaydetti.
Toplantıya Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Mısır, Ürdün, Türkiye, Endonezya ve Pakistan'dan liderler ve üst düzey yetkililer katıldı. İki kaynağa göre Arap liderler Trump'a planını desteklemek için çeşitli koşullar sundu:
- İsrail Batı Şeria ya da Gazze'nin bir bölümünü ilhak etmeyecek.
- İsrail Gazze'nin bazı bölümlerini işgal etmeyecek.
- İsrail Gazze'de yerleşim yerleri inşa etmeyecek.
- İsrail Mescid-i Aksa'daki statükonun altını oymaktan vazgeçecek.
- Gazze'ye yönelik insani yardım derhal arttırılacaktır.
İki kaynağa göre Trump Arap ve İslam ülkelerinin liderlerine İsrail'in Batı Şeria'nın bazı bölümlerini ilhak etmesine izin vermeyeceğini açıkça ifade etti.
Trump'ın ilhakı önleme taahhüdünü ilk olarak Politico haberleştirmişti.
Kaynaklar, toplantının sonunda Arap ve İslam ülkelerinin liderlerinin Amerikan ilkelerini desteklediklerini ve savaş sonrası planda yer almayı taahhüt ettiklerini söyledi.
Zirveye katılan yedi Arap ve İslam ülkelerinin liderleri Çarşamba günü yaptıkları ortak açıklamada Trump'ın planına desteklerini ifade ettiler.
Liderler, “Trump ile işbirliği yapma kararlılığımızı bir kez daha teyit ediyor ve savaşı sona erdirmek ve adil ve kalıcı bir barış için ufuklar açmak için onun liderliğinin önemini vurguluyoruz” dedi.
Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi de Trump'ın planını destekleyen ayrı bir açıklama yayınladı:
"Başkan Trump'ın özellikle Gazze Şeridi'nde devam eden savaşı durdurma çabalarını ve genel olarak Orta Doğu'da barış arayışını takdir ediyorum. Dün New York'ta bir dizi Arap ve İslami liderle yaptığı toplantı sırasında sunduğu önerilere değer veriyorum ve bunları önümüzdeki dönemde barışı sağlamak için üzerine daha fazla inşa edebileceğimiz önemli bir temel olarak görüyorum."
Görüşmeye katılan bir Arap yetkili zirvenin “çok iyi” geçtiğini söyledi ve “Trump kesinlikle savaşı sona erdirmeye kararlı” dedi.
Bir başka Arap yetkili de katılımcıların toplantıdan “çok umutlu” ayrıldığını söyledi.
"İlk defa masada ciddi bir plan olduğunu hissettik. Başkan Trump bölgede daha iyi şeylere doğru ilerleyebilmemiz için bu faslın kapanmasını istiyor" dedi.
Son durum
Çarşamba günü ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Witkoff, Trump'ın sunduğu şartları daha detaylı ve operasyonel bir plana dönüştürmek üzere Suudi Arabistan, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır ve Ürdün dışişleri bakanlarıyla bir araya geldi.
İsrailli yetkililer İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun ABD'nin ilkelerinden genel olarak haberdar olduğunu ve sırdaşı Ron Dermer'in yakın zamanda Kushner ve Blair ile bu konuda görüşmeler yaptığını belirtti.
Toplantının içeriğini bilen bir kaynağa göre Trump Arap liderlere bir sonraki adımın Netanyahu'nun desteğini almak için planı Pazartesi günü Beyaz Saray'da Netanyahu ile görüşmek olduğunu söyledi.
Bir Arap yetkili, "ABD'nin taslağı iyiydi ama Arap ülkelerinin de katkısıyla biraz daha rafine edilmesi gerekiyordu. Son şekli verildikten sonra ABD'nin bunu Netanyahu'ya satması gerekecek" dedi.
Kaynak: Mepa News, Axios