Ukrayna Rus saldırıları altında elektrik kesintilerini nasıl önlüyor?

Rusya Çarşamba günü Ukrayna'ya füze ve insansız hava aracı yağdırdı ve ülke genelinde onlarca enerji altyapı tesisini vurdu.

Bu saldırı son iki ay içinde Ukrayna enerji sektörüne yapılan bir dizi saldırının sonuncusudur.

İşte Rusya'nın Şubat 2022'deki tam ölçekli işgalinden bu yana Ukrayna'nın kötüleşen enerji durumuna genel bir bakış.

Hasar

Ukrayna'nın enerji sistemi savaşın ilk kış aylarında Rus hava saldırıları nedeniyle ağır hasar görmüş ve ancak kısmen onarılabilmişti. Rus güçleri 22 Mart 2024'te enerji şebekesine yeniden saldırarak termik ve hidro-elektrik santralleri ile ana elektrik dağıtım trafo merkezlerine saldırmıştı.

Yetkililer, Ukrayna'nın yeni saldırılar sırasında termik enerji üretiminin yaklaşık yüzde 80'ini ve hidroelektrik kapasitesinin yaklaşık yüzde 35'ini kaybettiğini söyledi.

Ülkenin toplam enerji ihtiyacının yaklaşık dörtte birini karşılayan Ukrayna'nın en büyük özel enerji şirketi DTEK, saldırıların beş enerji santraline zarar verdiğini ve kapasitelerinin yüzde 80'ini devre dışı bıraktığını söyledi.

Rusya ülke genelinde Ukrayna'nın enerji altyapısını hedef aldı

Daha küçük ölçekli, devlete ait Centenergo, Kiev bölgesi ve iki merkezi bölge için önemli bir tedarikçi olan Kiev dışındaki Trypilska kömür santralinin 11 Nisan'da tahrip edilmesinin ardından tüm üretim kapasitesini kaybettiğini söyledi.

Şirketin diğer santrali Mart ayında hedef alınmış ve bir diğeri de işgal altında.

Yetkililer Rusya'nın Ukrayna'nın doğal gaz altyapısına da saldırdığını ve yeraltı depolama tesislerini hedef aldığını söylüyor. Naftogaz, devlet enerji şirketinin tesislerinin Mart 2024'ten bu yana en az beş kez saldırıya uğradığını söyledi.

Nükleer

Rusya'nın işgalinden önce Ukrayna, Avrupa'nın en büyük elektrik sistemlerinden birine sahipti ve elektrik ihraç ediyordu. 2020'de kurulu kapasite yaklaşık 54.5 GW idi ve elektrik üretimi çeşitlendirilmişti.

Şimdi ise Ukrayna, elektriğinin yaklaşık yüzde 60'ını üreten üç nükleer enerji santraline giderek daha fazla bel bağlamak zorunda.

Avrupa'nın en büyük nükleer santrali olan Ukrayna'nın altı reaktörlü Zaporijya santrali, işgalin başlangıcında Rusya tarafından ele geçirilmişti.

Rusya Ukrayna'da iki köyü daha ele geçirdiğini açıkladı

Sabah ve akşam saatlerinde enerji tüketiminin en yoğun olduğu saatlerde arz ve tüketim seviyelerini dengede tutmak için termik ve hidro-elektrik enerji üretimine ihtiyaç duyulmaktadır.

Ukrayna aynı zamanda yenilenebilir enerji, hidro-elektrik, güneş, biyogaz ve rüzgar gibi, Rus bombardımanına karşı daha az savunmasız olacak "merkezi olmayan" bir sistem kurmak için hayati önemde gördüğü enerji kaynaklarını da geliştiriyor.

Elektrik kesintileri

Rusya'nın saldırıları yetkilileri birçok bölgede kesinti uygulamaya zorladı ancak bu kesintilerin tam etkisi muhtemelen yaz ve kış aylarında mevsimsel enerji tüketimi zirve yaptığında hissedilecek.

Enerji şirketleri ve yetkililer Ukraynalıları enerji kullanımlarını en aza indirmeye ve özellikle akşam saatlerinde bir seferde birden fazla elektrikli ev aleti kullanmaktan kaçınmaya çağırıyor.

Uluslararası Enerji Ajansı verilerine göre Ukrayna savaştan önce yaklaşık 17-18 GW elektrik tüketiyordu. Bu konuda yeni bir veriye ise ulaşılamadı.

Rusya, Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy'i arananlar listesine ekledi

Ukrayna'nın ikinci büyük şehri olan Harkiv, çevresindeki bölge ve doğudaki diğer bazı cephe bölgeleri elektrik kesintisi nedeniyle halihazırda sürekli elektrik kesintileriyle karşı karşıya.

Analistler, yaz aylarında sıcaklıkların artmasıyla birlikte bu açığın daha da büyümesini ve bunun da hükümeti Temmuz ve Ağustos aylarında daha geniş çaplı kesintiler uygulamaya zorlamasını bekliyor.

Daha soğuk geçen sonbahar ve kış ayları ise bu açığı daha da kötüleştirecek. Enerji Bakanı German Galuschenko, bölge sakinlerini ve işletmeleri hazırlıklara başlamaya ve elektrik jeneratörleri ve powerbank'ler satın almaya çağırdı.

Direnç

Hükümet, savaşın ilk kışında elektriksiz kalan insanlara yiyecek, içecek ve sıcaklık sunan yüzlerce "yenilmezlik" merkezi açtı.

Nisan 2024 itibariyle ülke genelinde 13.000'den fazla merkez faaliyet göstermekteydi.

Enerji sistemi, Rusya'nın işgalinin ilk haftalarından bu yana Avrupa Birliği'nin ortak şebekesine bağlı.

Ukrayna Avrupa'dan yaklaşık 1.700 MW elektrik ithal edebiliyor ve yoğun saatlerde sistemini dengelemek için Batılı komşularından yaptığı ithalata güveniyor.

Kiev bu miktarları arttırmayı umuyor.

Kiev, enerji sistemini onarmak için büyük ölçüde Batı'dan gelen enerji ekipmanlarına ve mali desteğe bağımlı.

Ukrayna yönetimi, onarımları gerçekleştirmek üzere yabancı finansman toplamak için özel bir fon oluşturdu.

Kaynak: Mepa News, Reuters