İsrail'in ABD desteğiyle Filistin'in önemli bir bölümünü ilhak etme planı uzun süredir gündemdeki ağırlığını koruyor.
Temmuz ayı başından itibaren ilhak planının uygulamaya koyulacağı belirtiliyordu. Ancak plan, yol açtığı tepkiler nedeniyle daha yavaş işliyor.
Peki İsrail'in Filistin'deki ilhak planı neyi kapsıyor?
İsrail ne istiyor?
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu hükümeti, Batı Şeria'nın yaklaşık yüzde 30'una tekabül eden bir bölgeyi ilhak edeceğini ifade ediyor.
Bu bölge yasa dışı Yahudi yerleşimlerini, stratejik Ürdün Vadisi'ni ve Ölü Deniz'in kuzey kesimini kapsıyor.
Ancak bu kadar geniş bir bölgenin ilhakı tepkilere yol açacağı için İsrail, bunu önleme amacıyla derece derece gitmeyi ve temkinli davranmayı amaçlıyor.
Daha önce Ürdün Kralı 2. Abdullah ilhakın büyük bir çatışmaya yol açabileceğini belirtmiş, Netanyahu'nun görüşme çağrılarını da yanıtsız bırakmıştı.
Olası senaryolar ne?
İlhaka dair birkaç farklı senaryo bulunuyor.
İlk senaryo, Batı Şeria'da tamamen İsrail tarafından kontrol edilen C Bölgesi'nin ilhakı. Burası 400 bin Yahudi yerleşimcinin yaşadığı yerleşimleri ve Ürdün Vadisi'ni kapsıyor.
İkinci plan, 56 bin Filistinli ve 11 bin Yahudi yerleşimcinin yaşadığı Ürdün Vadisi'ni ilhak etmek. Stratejik öneme sahip vadi kaynaklar bakımından da zengin.
Üçüncü plan ise yaklaşık 85 bin Yahudinin yaşadığı bazı büyük yerleşimleri ilhak etmek. Bu ihtimal de Batı Şeria'nın önemli kısımlarını Kudüs ve Beytüllahim'den ayırmış olacak.
İlhak ne zaman gerçekleştirilecek?
İlhaka dair yasanın bir hafta içerisinde hazırlanması bekleniyor.
Bu yasa tasarısı sürecin başlangıcı olacak, ancak yasanın meclise sunulmadan önce çeşitli kurullarda incelenmesi gerekiyor. Haftalar sürmesi beklenen bu süreçte yasa içeriğinde değişiklikler olması bekleniyor.
İlhak hukuka uygun mu?
Uluslararası hukuk ilkelerine göre, işgal edilen bir bölgenin tek taraflı olarak ilhak edilmesi hukuka aykırı. Bu sebeple İsrail hükümeti, ilhak tabiri yerine 'egemenliği uygulama' tabirini tercih ediyor.
Ancak uluslararası hukuk daha önce İsrail'i ilhak kararından alıkoymadı. 1967 yılından bu yana İsrail, işgal ettiği Doğu Kudüs ve Golan Tepeleri'ni ilhak etti.
Filistinlilere ne olacak?
İlhak edilmesi planlanan bölgelerde yaşayan Filistinlilere vatandaşlık yahut kalıcı ikamet izni verilmeyecek.
İsrail kaynakları, Filistinlilerin, çevresi tamamen İsrail tarafından kontrol edilen, kuşatılmış yerleşimlerde yaşayacağını belirtiyor.
Ürdün Vadisi ilhak edilirse, Eriha şehri Filistinlilerin kontrolünde kalırken, geriye kalan tüm kasaba ve köyleri İsrail kontrol edecek.
İsrail tarafı ittifak içinde mi?
Hayır. İsrail'de hükümeti oluşturan taraflardan Benny Gantz, ilhakı desteklese de, bazı uyarılarda bulundu.
Savunma Bakanı Gantz, ilhakın koronavirüs salgını sona erene kadar erteleneceğini ifade etti. Gantz aynı zamanda ilhakın, İsrail'in uluslararası müttefikleri ve ortakları ile, özellikle ABD ile koordinasyon içerisinde gerçekleştirilmesi gerektiğini belirtti.
ABD'nin duruşu ne?
İsrail'in ilhak planı, ABD Başkanı Donald Trump'ın 'Yüzyılın Anlaşması' planının bir numaralı içeriğiydi. Ancak anlaşmada yer alan bağımsız Filistin devleti planına İsrail tarafı sıcak bakmıyor.
ABD henüz ilhak sürecine dair net bir açıklama yapmazken, Trump yönetimindeki ABD içerisinde konuya dair çatlaklar olduğu da göze çarpıyor. ABD'nin İsrail Büyükelçisi David Friedman, İsrail'in ilhak planına yeşil ışık yakacak bir tutuma sahip.
(Yüksek çözünürlük için haritaya tıklayın.)
İsrail kamuoyu planı destekliyor mu?
İlhak, Başbakan Netanyahu'nun Mart ayındaki son seçimlerde en büyük vaadiydi. Bu vaat ona tek başına iktidar yolunu açmasa da meclisteki sandalyelerin en çoğunu partisi aldı.
İlhaka dair İsraillilerin görüşleri ise çeşitli. Radikal Yahudiler Trump'ın planına Filistin devletini tanıdığı için karşı çıkıyor.
Anketlerde ise farklı oranlar görülüyor. Bazı anketler nüfusun ikiye bölündüğünü söylerken, 7 Haziran'da yayınlanan bir ankete göre halkın yüzde 32.2'si ilhakı destekliyor, yüzde 41.7'si ise karşı çıkıyor.
Filistinliler ne yapacak?
Filistin'de Hamas, Mahmud Abbas yönetimindeki El Fetih ve diğer grupların tamamı ilhaka karşı görüş bildirdi.
Abbas yönetimi İsrail ile tüm anlaşmalardan çekildiklerini açıklarken, Gazze'de Hamas başta olmak üzere silahlı gruplar İsrail'in ilhak kararının savaş ilanı anlamına geldiğini ilan etti.
İlhak kararının arefesinde, Filistin halkını daha zor günlerin beklediğini söylemek mümkün.
Kaynak: Mepa News, Middle East Eye