Abbas'ın ardından koltuğa oturacak ismi İsrail mi seçti?

Yara Hawari | The New Arab | Tercüme: Mepa News

Mayıs 2025 başında Devlet Başkanı Mahmud Abbas, birçok Filistinliyi hayrete düşüren bir hamleyle Hüseyin eş Şeyh'i Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) Başkan Yardımcısı ve Filistin Devleti Başkan Yardımcısı olarak atadı.

Her iki unvan da bu atamadan önce mevcut değildi ve başkanlık kararnamesiyle oluşturuldu. İsrail-İran arasında 12 gün süren savaşın, Gazze'deki yardım dağıtım noktalarında durmak bilmeyen katliamların ve devam eden soykırımın gölgesinde kalan bu duyuru, hem yurt içinde hem de uluslararası alanda çok az ilgi gördü.

Yine de bu önemli bir gelişmeye işaret ediyor ve bir sonraki adım için sessizce zemin hazırlıyor.

Hiçbir anayasal emsali ya da prosedürel meşruiyeti olmayan bu kişiye özel roller, Eş Şeyh'i dünyanın en yaşlı ikinci devlet başkanı olan Abbas'ın halefi konumuna yerleştiriyor.

Bu hamlenin zamanlaması beklenmedik olsa da, Filistin siyasi sistemi içinde artan otoriterlik ve paternalizmin tanıdık bir modelini takip ediyor.

Tahmin edilebileceği üzere, Suudi Arabistan, BAE, Mısır ve Ürdün gibi bölgesel aktörler de dahil olmak üzere uluslararası toplumdan bazıları bu hamleyi alenen destekledi.

Nitekim 2024 yazında Muhammed Bin Selman'ın Abbas'a böyle bir pozisyonun oluşturulmasını önerdiği bildirildi. Filistin'deki AB Temsilciliği de atamayı memnuniyetle karşılayarak bunu "Filistin Yönetimi reformunda önemli bir adım" olarak nitelendirdi.

AB uzun zamandır Filistin siyasi sisteminde reform yapılmasını savunduğunu iddia ediyor ve sık sık seçim çağrısında bulunuyor ki bu çağrılar sadece sözde kalıyor.

Bunun iyi bir nedeni var: 2006 yılında AB, Hamas'ın özgür ve adil olarak kabul edilen seçimlerdeki zaferini reddetti ve sonunda partiye yaptırım uyguladı.

Neredeyse yirmi yıl sonra, seçilmiş görev süresinin üzerinden on altı yıl geçmiş olan bir başkanın, Filistin halkı tarafından nefretle karşılanan halefini kendi elleriyle seçmesini övmek, AB'nin Filistin Yönetimi'ni demokratikleştirme taahhüdünün göstermelik olduğu algısını güçlendiriyor.

İsrail'in Ramallah'taki adamı Hüseyin eş Şeyh kimdir?

Eş Şeyh yaklaşık yirmi yıldır siyaset sahnesinde ve popüler olmamasını hak ediyor.

Filistin direnişini ve Filistin Yönetimi'ne yönelik siyasi muhalefeti bastırmak için Oslo Anlaşmaları tarafından dayatılan bir mekanizma olan İsrail rejimiyle güvenlik koordinasyonunun sorumluluğunu 2007 yılında üstlendi. Eş Şeyh aynı zamanda Batı Şeria'da yaygın olarak bir tür yolsuzluk parası olarak görülen seyahat ve hareket izinlerinin düzenlenmesini de içeren sivil işler portföyünü elinde tutuyor.

Yıllar içinde İsrailli mevkidaşlarıyla güçlü bir ilişki geliştirdi, öyle ki 2012'de İsrail güvenlik teşkilatı üyelerinin İsrailli bir gazeteciye Eş Şeyh'e yönelik cinsel taciz iddialarıyla ilgili bir haberi iptal etmesi için baskı yapmaya çalıştığı bildirildi.

Daha da vahim olanı ise siyasi olarak nasıl algılandığı. Drop Site News'ten Jeremy Scahill ile yakın zamanda yaptığı bir röportajda üst düzey Hamas yetkilisi Usame Hamdan şunları söyledi:

"Eş Şeyh'i kapalı bir odada konuşurken duysanız bir İsrail askeriyle konuştuğunuzu hissedersiniz. Halbuki bunlar El Fetih'in bazı önemli liderlerinin sözleridir."

Pek çok kişi Eş Şeyh'in atanmasının İsrail rejiminin Abbas'a bir direktifi, hatta belki de bir ültimatomu olduğuna inanıyor.

Bu nedenle Eş Şeyh'in atanmasını Batı Şeria'daki siyasi gerileme ve Gazze'de devam eden soykırımın daha geniş bağlamıyla ilişkilendirmek önemli.

Filistin Yönetimi, özellikle de Hamas sonrası senaryoda Gazze'de iktidarı ele geçirmek üzere konumlandığı için, yabancı bağışçıların ve Arap rejimlerinin siyasi reformları hayata geçirme baskısı altında.

Abbas gerçek yapısal reformlar yapmak yerine hükümetinde değişikliklere gitmeyi tercih etti. Eş Şeyh'in atanmasının yanı sıra geçen yıl Muhammed Mustafa adında yeni bir başbakan seçilmesi de buna dahil.

Şimdiye kadar bu kozmetik değişiklikler ve Filistin Yönetimi'nin Filistinli silahlı direniş gruplarına yönelik artan baskıları dış baskıyı tatmin etmiş görünüyor.

Ancak İsrail'e göre Filistin Yönetimi'nin Batı Şeria'nın kuzeyinde sergilediği performans tam anlamıyla itaatkar olduğunu kanıtlamaya yetmedi. Yine de Eş Şeyh'in Abbas'ın veliahtı olarak atanması, onun efendileri nezdindeki konumunu güçlendiriyor.

Mahmud Abbas'ın muhtemel halefi olarak atanan Hüseyin eş Şeyh kimdir?

İçeride ise durum farklı. Özellikle de Gazze'de son 18 aydır devam eden soykırım sırasında etkisiz kaldığı görüldükçe, halkın Filistin Yönetimi'ne yönelik küçümsemesi artmaya devam ediyor. Başkan Abbas İsrail saldırısını tanımlamak için soykırım kelimesini bile kullanamadı.

Bu arada Batı Şeria'daki protesto gösterileri de bastırıldı. Ekim 2023'te, soykırımın başlamasından kısa bir süre sonra, Filistin Yönetimi güvenlik güçleri Gazze için düzenlenen gösterilere katılan, aralarında 12 yaşında bir kız çocuğunun da bulunduğu en az üç kişiyi öldürdü. Filistin Yönetimi ayrıca 2025 yılının başında Cenin mülteci kampının etnik temizliğe tabi tutulmasında da suç ortağı olarak görülüyor.

Gerçekten de İsrail ordusunun Batı Şeria'nın kuzeyindeki mülteci kamplarını geniş çaplı olarak işgal ettiği "Demir Duvar Operasyonu"ndan önce Filistin Yönetimi Cenin'i kuşatmış ve direniş gruplarının silahlarından arındırmıştı.

Aralık 2023'te yapılan bir ankete katılanların yüzde 60'ı Filistin Yönetimi'nin tamamen feshedilmesini istediklerini söyledi. Aynı ankette Eş Şeyh'in Abbas'ın yerine başkan olmasını isteyenlerin oranı sadece yüzde 1'di.

Açık olan şu ki, mevcut siyasi liderlik ve yapı ancak herhangi bir demokratik sürecin yokluğu ve ağır siyasi baskıların uygulanması sayesinde yerinde kalabiliyor.

Bombaların Gazze'de bedenleri parçalamaya devam ettiği ve çoğu devletin İsrail rejimine cezasızlık tanıdığı Filistin tarihinin şüphesiz en kötü anında, Filistin halkı kendilerini temsil eden ve kurtuluş mücadelesini sürdürme sözü veren bir liderliği hak ediyor, boş bir siyasi reform gösterisini ve elle seçilmiş halefleri değil.