ABD, Suudi Arabistan, Türkiye ve diğerleri İsrail'in Somaliland'ı tanımasına nasıl tepki verdi?

Rayhan Uddin | Middle East Eye | Tercüme: Mepa News

İsrail'in Somaliland'ı tanıyan ilk ülke olma kararı bir dizi ülke tarafından kınandı, ABD başkanı İsrail'in izinden hemen gitmeye hazır olmadığını söyledi.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu Cuma günü Somaliland'ı bağımsız ve egemen bir devlet olarak tanımak için karşılıklı bir bildiri imzaladığını duyurdu.

Somaliland, 1960'tan beri birleşik Somali Cumhuriyeti'nin bir parçasıydı, ancak 1991'de bağımsızlığını ilan etti ve bağımsız bir devlet gibi hareket etmeye başladı.

Birkaç ülkeyle gayri resmi diplomatik ilişkileri olmasına rağmen, egemenliği bu haftaya kadar hiçbir BM üyesi devlet tarafından tanınmamıştı.

ABD Başkanı Donald Trump, New York Post'a ABD'nin konuyu incelediğini söyledi.

Trump, “Her şey inceleniyor... bunu inceleyeceğiz. Ben birçok şeyi incelerim ve her zaman harika kararlar alırım ve bunlar doğru çıkar” dedi.

“Somaliland'ın ne olduğunu gerçekten bilen var mı?” diye sordu.

Somaliland'ın Washington'a Aden Körfezi'ndeki stratejik bir limana erişim hakkı verme önerisiyle ilgili soruya Trump, “Ne önemi var ki” diye yanıt verdi.

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı, Somali'nin “birliği ve toprak bütünlüğü”ne tam destek verdiğini açıkladı.

Arap Birliği, İsrail'in Somaliland'ı tanımasının ardından acil toplanıyor

Bakanlık açıklamasında, “Krallık, İsrail işgal makamları ile Somaliland bölgesi arasındaki karşılıklı tanıma açıklamasını, uluslararası hukuku ihlal eden tek taraflı ayrılıkçı adımları pekiştiren bir eylem olarak değerlendirerek reddettiğini ifade etmektedir” denildi.

Açıklamada, Riyad'ın Somali'nin birliğini zayıflatan “paralel oluşumlar” dayatma girişimlerini reddettiğini ve “Somali devletinin meşru kurumlarını” desteklediği de belritild.

Türkiye Dışişleri Bakanlığı, bu tanıma kararının “Netanyahu hükümetinin hem bölgesel hem de küresel düzeyde istikrarsızlık yaratmayı amaçlayan hukuka aykırı eylemlerinin bir başka örneği” olduğunu belirtti.

Açıklamada, “Genişlemeci politikalarını sürdüren ve Filistin Devleti'nin tanınmasını engellemek için hiçbir çabadan kaçınmayan İsrail'in bu adımı, Somali'nin iç işlerine açık bir müdahale anlamına geliyor” denildi.

Cumartesi günü, Katar Dışişleri Bakanlığı da tanıma reddeden ülkeler listesine adını ekledi.

Doha, bu gelişmenin uluslararası hukuk ilkelerine aykırı ve Somali'nin egemenliğini, birliğini ve toprak bütünlüğünü zedeleyen “tehlikeli bir emsal ve tek taraflı eylem” olduğunu belirtti.

Açıklamada, “İsrail işgal makamlarının, uluslararası meşruiyeti zedelemek ve bölgedeki gerginliği ve istikrarsızlığı artıran pervasız politikalar izlemek yerine, Filistin Devleti'ni tanımaları daha uygun olur.” denildi

Sudan da “İsrail'in uluslararası anlaşmaları ihlal eden Somaliland bölgesini tanımasını şiddetle kınadığını” belirtti.

Filistinlilerin Somaliland'a sürülmesinden endişe ediliyor

Mısır Dışişleri Bakanı Bedir Abdulati, açıklamanın ardından Cuma günü Somali, Türkiye ve Cibuti'deki meslektaşlarıyla bir telefon görüşmesi yaptı.

Mısır Dışişleri Bakanlığı, dört ülkenin bakanlarının da İsrail'in Somaliland'ı tanımasını reddettiğini ve kınadığını açıkladı.

Kahire'nin, “dünya ülkelerinin büyük çoğunluğu tarafından reddedilen, Filistin halkını kendi topraklarından sürme planlarını” da reddettiği belirtildi.

Bu yılın başlarında, birçok medya kuruluşu ABD ve İsrail'in Gazze'den zorla yerinden edilen Filistinlilerin yeniden yerleştirilmesi konusunda Somaliland ile temasa geçtiğini bildirmişti.

ABD Gazze halkını Somali'ye mi sürecek?

Somaliland Dışişleri Bakanı bu haberleri yalanlayarak, şöyle dedi: “Böyle bir teklif almadım ve Filistinlilerle ilgili kimseyle görüşme yapılmadı.”

Analistler ve yerel halk daha önce Middle East Eye'a, bu görüşmelerin Somalilandlılar arasında gerginlik ve öfkeye yol açabileceğini belirtmişti.

Somaliland ile İsrail arasında yapılan görüşmelerde Filistinlilerin zorla yerinden edilmesiyle ilgili herhangi bir müzakere olup olmadığı henüz netleşmiş değil.

Somali Savunma Bakanı Ahmed Moalim Fiqi, Mogadişu'nun “hiçbir koşulda” İsrail'in kuzey bölgesini tanımasını kabul etmeyeceğini söyledi.

“Filistinlileri zorla yerinden etmek veya [Somali] topraklarına yerleştirmekle ilgili herhangi bir görüşme tamamen kabul edilemez [ve] kendi topraklarında yaşama temel haklarını ihlal eder” diye ekledi.

“Somaliland liderleri de dahil olmak üzere bu gelişmede yer alanlar, iğrenç eylemlerinin tüm sorumluluğunu üstlenmelidir.”

Filistin Yönetimi Dışişleri Bakanlığı da bu gelişmeyi kınadı.

Filistin tarafının açıklamasında, “Bu reddedilen tanıma, uluslararası barış ve güvenliği, özellikle de bölgesel ve Arap güvenliğini baltalamaya çalışan ve bölgeyi tehdit etmeye devam eden bir sömürge gücü olarak İsrail'in girişimlerinin bir parçası olarak değerlendirilmektedir” denildi.

Bakanlık, “İsrail'in daha önce Somaliland adını, özellikle Gazze Şeridi'nden halkımızın tehcir edilmesi için bir varış noktası olarak kullandığını” hatırlatarak, “bu reddedilen önerilere katılan herkese” karşı bir uyarıda bulundu.

Hamas da Somaliland hükümetini eleştirdi ve işgalci, savaş suçlusu bir devletten “sahte meşruiyet” elde etmeye çalıştığını belirtti.

Hamas, Gazze'den zorla yerinden edilenlerin gönderileceği yer olarak Somaliland'ı kullanma önerisini reddetti ve bu adımı kınayan Arap ve İslam ülkelerine övgüde bulundu.

Netanyahu, Cuma günü yapılan -tanıma- açıklamanın, 2020 yılında İsrail ile birkaç Arap devleti arasında imzalanan normalleşme anlaşmaları olan İbrahim Anlaşmaları'nın “ruhuna uygun” olduğunu söyledi.

Somaliland Cumhurbaşkanı Abdirahman Mohamed Abdullahi'yi İsrail'e resmi bir ziyaret için davet etti. Abdullahi, bu davete “mümkün olan en kısa sürede” icabet edeceğini söyledi.

Afrika Birliği tanıma kararını reddetti

Kıtada 55 üye devletin oluşturduğu Afrika Birliği'nin başkanı, bu gelişmeyle ilgili “derin endişesini” dile getirdi.

Mahmoud Ali Youssouf, “Afrika Birliği Örgütü'nün 1964 tarihli kararıyla teyit edildiği üzere, bağımsızlıkta miras alınan sınırların dokunulmazlığı” konusunda birliğin tutarlı tutumunu vurguladı.

Afrika'da güvenlik ve jeopolitik danışmanı ve eski CIA analisti Cameron Hudson, verdiği bir demeçte, birkaç ülke İsrail'in izinden gidebilse de, Afrika ülkelerinden tepki geleceğini söyledi.

Hudson, “Afrika Birliği, diğer Afrika ülkeleri veya bu tanıma karşı çıkan diğer Arap devletleri ile ilişkilerini tehlikeye atmak istemeyen ülkeler, Somaliland ile diplomatik ilişkilerini ilerletmek konusunda tereddüt edeceklerdir” dedi.

“Bu, İsraillilerin kendi çıkarlarını ilerletmek için, bunu rahatsız edici ve hatta tehdit edici olarak görecek diğer Afrika veya bölge devletlerinin çıkarlarını daha geniş bir şekilde tanımadan yaptıkları çok bölücü ve bencil bir hamle.”

Türkiye, Mısır, Cibuti ve Mogadişu İsrail'in Somaliland'ı tanımasını kınadı

Bu hamleyi memnuniyetle karşılayanlar da var elbette:

Etiyopya Sanayi Bakanı Tarekegn Bululta Godana, X'te şunları yazdı: “Afrika Boynuzu'nun gelecekteki gidişatını şekillendirebilecek önemli bir diplomatik hamle. Bölgesel etkilerini takip etmek önemli olacak. @Somaalilanders için iyi haber.”

İngiltere'de, birkaç yıldır Somaliland'ı savunan Reform Partisi'nin sağcı lideri Nigel Farage de bu hamleyi memnuniyetle karşıladı. “Somaliland bu statüyü hak ediyor” dedi sosyal meyda platformu X'te paylaştığı mesajda.

Somaliland ile uzun süredir yakın ilişkiler içinde olan ve Hargeisa'nın (Somalilan'ın başkenti) uluslararası arenada tanınması için destek verdiği bilinen BAE, İsrail'in açıklamasına henüz tepki göstermedi.

Kaynak: Mepa News