ABD'nin Suriye'ye yönelik yaptırımları kaldırmasıyla ilgili neler biliniyor?

Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump yönetimi, bu ayın başlarında sürpriz bir politika değişikliğinin ardından Suriye'ye yönelik yaptırımların hafifletilmesi için ilk somut adımını attı.

Cuma günü ABD Hazine Bakanlığı, “Trump'ın 'Önce Amerika' stratejisiyle tutarlı yeni yatırım ve özel sektör faaliyetlerine olanak sağlayacağını” söylediği bir dizi kişi ve kuruluşa yönelik kapsamlı bir muafiyet açıkladı.

Bu arada ABD Dışişleri Bakanlığı da eş zamanlı olarak 2019 tarihli Sezar Suriye Sivilleri Koruma Yasası'ndan “yabancı ortaklarımızın, müttefiklerimizin ve bölgenin Suriye'nin potansiyelini daha da açığa çıkarmasını sağlayacak” bir feragatname yayınladı.

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio yaptığı açıklamada bu muafiyetin “elektrik, enerji, su ve sanitasyon sağlanmasını kolaylaştıracağını ve Suriye genelinde daha etkili bir insani müdahaleyi mümkün kılacağını” söyledi.

İzin, Suriye'de yeni yatırımları, finansal hizmetlerin sağlanmasını ve Suriye petrol ürünlerini içeren işlemleri kapsıyor.

Rubio Cuma günü yaptığı açıklamada “Bugün atılan adımlar Başkan'ın Suriye ile ABD arasında yeni bir ilişki kurma vizyonunun hayata geçirilmesinde ilk adımı temsil ediyor” dedi.

Trump, 13 Mayıs'ta Beşar Esed rejiminde Suriye'ye uygulanan yaptırımları kaldırma sözü vererek uluslararası toplumu şaşırtmıştı.

Cuma günkü açıklamalar, Suriye'nin Esed rejimi döneminde yaşanan suiistimaller ve 13 yıllık iç savaşın yaralarını sarmaya çalıştığı bir dönemde, bu hedefe yönelik ilk adımı teşkil ediyor.

ABD Hazine Bakanı Scott Bessent yaptığı açıklamada, “Başkan Trump'ın söz verdiği gibi, Hazine Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı Suriye'ye yeni yatırımları teşvik etmek üzere yetkilendirmeleri hayata geçiriyor” dedi ve ekledi:

“Suriye aynı zamanda barış içinde istikrarlı bir ülke olma yolunda çalışmaya devam etmelidir ve bugünkü adımlar umarız ülkeyi parlak, müreffeh ve istikrarlı bir geleceğe giden yola sokacaktır”.

Trump yaptırımların hafifletilmesine yönelik planlarını ilk olarak Mayıs ayı ortasında Orta Doğu'ya yaptığı bir tur sırasında açıkladı. ABD yaptırımlarının kaldırılmasının Suriye'ye “büyümek için bir şans” vereceğini, zira kısıtlamaların savaşın parçaladığı ülkeyi ekonomik olarak izole ettiğini söyledi.

Trump, “Onların parlama zamanı geldi. Hepsini kaldırıyoruz” dedi Riyad'da yaptığı açıklamada.

Kısa bir süre sonra Trump, bir süre önce ABD'nin “Özel Olarak Belirlenmiş Küresel Terörist” listesinden çıkarılan Suriye lideri Ahmed Şara ile bir araya geldi ve el sıkıştı.

Yardım çağrısı

Esed rejiminin geçtiğimiz Aralık ayında düşmesinin ardından yaptırımların hafifletilmesine yönelik çağrılar artmıştı. Tahriru'ş Şam Heyeti (HTŞ) grubunun lideri olan Ahmed Şara, Esed'in ülkeden kaçmasına ve savaşın sona ermesine yol açan saldırıya öncülük etmişti.

İlk olarak 2011 yılında patlak veren savaş Suriye'nin ekonomisini darmadağın etmişti.

Suriye İnsan Hakları Gözlemevi'ne göre çatışma sırasında 656.493 kişi öldürüldü ve Birleşmiş Milletler'in 2020 tarihli bir raporunda ülkenin sadece savaşın ilk sekiz yılında toplam 442.2 milyar dolar ekonomik kayba uğradığı tahmin edildi.

Yaptırımlar Suriye'nin ekonomik görünümünü daha da kötüleştirdi ve ABD ile ilişkileri olan ülkelerin burada iş yapmasını zorlaştırdı.

Suriye'nin geçici hükümeti Aralık ayında iktidara geldiğinden bu yana, büyük ölçüde Esed rejimi döneminde uygulanan yaptırımların kalkınmayı yavaşlatacağını ve daha fazla istikrarsızlığa neden olacağını savunuyor.

Trump'ın bu ayın başlarında yaptığı açıklama pek çok Suriyelinin yeni bir yola girme umudunu arttırmış olsa da rahatlamanın kapsamı belirsizliğini koruyordu.

Bu hafta başında Avrupa Birliği de Suriye'ye yönelik yaptırımları kaldırdığını açıklamıştı.

ABD Hazine Bakanlığı'na göre Cuma günü ABD'de yaptırımların hafifletilmesi “13 Mayıs 2025 tarihinde ya da sonrasında var olan Suriye Hükümeti” için geçerli.

Yaptırımları hafifletme kararı ayrıca daha önce yaptırım uygulanan ulaştırma, bankacılık, turizm ve fosil yakıt kuruluşları için de geçerli.

Rusya, İran ve Kuzey Kore ile ilgili işlemler ABD yaptırımları altında kalmaya devam ediyor. Yani Suriye ile yapılacak ticari ilişkilerin hiçbiri söz konusu üç ülkeye hiçbir fayda sağlamamak zorunda.

Ancak en büyük engellerden biri, 2019 yılında Trump'ın ilk döneminde kabul edilen "Sezar Suriye Sivilleri Koruma Yasası"

Bu yasa, sivillere karşı işlenen zulümler nedeniyle Esed rejimini, müttefiklerini ve destekçilerini hedef alan geniş yaptırımlar içeriyordu.

Yasa adını, Esed'in güvenlik güçleri tarafından yönetilen gözaltı merkezlerinde işkence ve toplu katliamları gösteren görüntüleri ülke dışına kaçıran eski bir Suriyeli askeri fotoğrafçı ve muhbirden almıştı.

Ancak yasa Kongre tarafından kabul edildiğinden, kısıtlamaların tamamen kaldırılması için muhtemelen Kongre'nin bir kararı gerekecek.

Bununla birlikte Trump yasadan geçici olarak feragat edebilir ki Trump yönetimi Cuma günü bunu yaptı.

Kaynak: Mepa News, Al Jazeera