Analiz | Gazze'de tünel savaşı halen ihtimal dahilinde mi?

Zoran Kusovac | Al Jazeera English | Tercüme: Mepa News

Gazze Şeridi'ne yönelik kara harekatının başlamasından altı hafta sonra İsrail güçleri ve Hamas, bir haftalık ateşkesi kullanarak performanslarını yeniden değerlendirmek ve yaklaşımlarını savaş alanı koşullarına ve düşmanın eylemlerine göre uyarlamak suretiyle savaş tarzlarını değiştirmiş olabilirler.

Tüm uzmanların yanıldığımız ya da henüz gerçekleşmemiş gibi görünen önemli bir öngörüsü, beklenen yeraltı katliamıydı. Tünellerde (henüz) çok fazla çatışma olmadı ve düşmanın tünellere girmek isteyip istemeyeceğini merak etmek zorundayız.

Temkinli bir İsrail

Hamas'ın tünellerinin uzunluğu, yayılımı ve karmaşıklığı karşısında temkinli davranan İsrail ordusu dikkatli hareket ediyordu. Savaşın başladığı 7 Ekim'den itibaren kentsel alanlar havadan yoğun bir şekilde bombalandı ve sadece İsrail kara kuvvetleri içeri girmek üzereyken durduruldu.

Kasım sonundaki ateşkesten önce İsrail Gazze şehrini kuşatmayı başardı. Birçok Filistinli İsrail'in tahliye emirlerine uyarak ya da sadece canlarını kurtarmak için güneye kaçtı.

Gazze Şehri'nin çevresinin tamamen ele geçirilmesinin ardından İsrail kaynakları, bazı saha komutanlarının şimdiye kadar 104 muharebe zayiatıyla asker ve teçhizat kaybının beklenenden daha düşük olduğunu düşündüklerini sızdırdı. Ancak üst düzey komuta kademesi ihtiyatlı bir yaklaşım benimseyerek en yoğun yerleşim bölgelerinden, yani eski merkezin bazı kısımları ve Cebaliye mülteci kampından uzak durmayı tercih etti.

Gazze Şehri'nde yaptıklarından memnun görünen İsrail komutanlığı, bu stratejiyi Han Yunus'u hemen hemen tamamen kuşattığı güneyde de tekrarlamaya karar verdi.

Ağır sivil kayıpların ve Filistin altyapısının tahribinin ikincil hasar mı yoksa savaş planının bir parçası mı olduğunu belirlemek mümkün değil. Bu konu muhtemelen yıllarca tartışılacak ve belki de hiçbir zaman kesin bir cevap bulunamayacak.

Hamas tünellerini koruyor mu?

Hamas sahada beklendiği gibi savaştı: İsrail güçlerine, çoğunlukla omuzdan fırlatılan tanksavar silahları kullanarak sürpriz saldırılar düzenledi. İsrail'in zayiat güncellemeleri, öldürülen askerlerin sayısı ile ilerleyişlerinin türü, süresi ve menzilini karşılaştırarak çatışmalar hakkında fikir veriyor.

Ancak etkisiz hale getirilen zırhlı araçları takip etmek zordur ve Hamas'ın moral vermek için abartılı bir şekilde dile getirdiği imha edilen İsrail tankları ve zırhlı personel taşıyıcıları iddialarına güvenemeyiz.

Hamas fazla bilgi sızmasına izin vermiyor ama dikkatli bir gözlemle bir şablon ortaya çıkıyor: Hamas'ın silahlı kanadı Kassam Tugayları'nın lider kadrosu tünelleri mümkün olduğunca gizli ve sağlam tutmaya çalışıyor gibi görünüyor.

Tünelleri günlük taktik ve operasyonel amaçlar için kullanmak yerine, bombardımanlar sırasında sığınak, silah deposu ve hareket halindeki birlikleri için siper olarak kullanmayı tercih ediyor gibi görünüyor.

Dolayısıyla Hamas savaşçıları tünellerden çıkıp doğrudan İsrail askerlerini hedef alıyor gibi görünmüyor. Amaçladıkları operasyon bölgelerine ulaşmak için tünelleri kullanıyorlar ama tünellerin yerlerini gizli tutmak için daha uzaklara gidip binaların ve molozların arasından geçiyorlar.

Değişen bir şey var mı?

Her iki tarafın da tünel savaşını neden başlattığını değerlendirmek biraz tavuk-yumurta meselesi gibi: Kimin önce ne yaptığını söylemek imkansız.

İsrail tarafı tünel savaşına her zaman temkinli yaklaştı, zayiatın ağır olacağını biliyordu. Ancak savaşın başlarında yaşanan ve birinde dört özel kuvvet askerinin, diğerinde ise iki istihkam askerinin tünellere girmeye çalışırken bubi tuzaklarıyla öldürüldüğü iki olaydan sonra, başlangıçtaki isteksizlik askerleri yeraltı savaşına sokma konusunda katı bir isteksizliğe dönüşmüş olabilir.

Tünelleri kullanırken ihtiyatlı davranan İsrail ordusu artık sadece tünel girişlerini tespit edip işaretliyor, girmeden kapatıyor ya da imha ediyor.

Ancak binlerce tünel girişi var ve hepsini bulmanın zorluğunun farkında olan İsrail ordusunun tünellere deniz suyu pompalamayı, yer altında saklananları boğmayı ya da onları yer üstüne çıkıp savaşmaya zorlamayı düşündüğü bildiriliyor.

İsrail'in suyu bir silah olarak düşünmesinin psikolojik bir nedeni olabilir: Arap dünyasından bir tür intikam almak olabilir mi?

1973 yılında Mısır ordusu, Süveyş Kanalı'nın Sina kıyılarındaki İsrail kum setlerini aşmak için yangın hortumları kullanmıştı. Yüksek toprak duvarlar İsrail mevzilerini bombardımana karşı korumada etkili olsa da, yangın hortumlarından püskürtülen kanal suyu banketleri tereyağından kıl çeker gibi keserek Mısırlıların İsrail ordusunu geri püskürtmesini sağladı.

Elli yıl sonra, deniz suyunun bir silah olarak kullanılması fikri üzerinde duruluyor ancak bunun 2023'te Gazze'de 1973'te Sina'da olduğu kadar belirleyici olup olmayacağı şüpheli.

Hamas dışında hiç kimse tünellerin nasıl inşa edildiğini kesin olarak bilmiyor ancak birçok videoda ağın su geçirmez kilitli kapılara sahip olduğu görülüyor, dolayısıyla Hamas'ın su basan bölümleri kapatarak ağın bazı kısımlarını koruyabilmesi muhtemel.

İsrail'in bu sözde planıyla ilgili pratik sorunlar da cabası. Kuyuların 2 metre yüksekliğinde ve 1 metre genişliğinde olduğu varsayıldığında, yaklaşık 1 kilometrelik tüneli sular altında bırakmak için iki milyon litre deniz suyuna ihtiyaç duyulacaktır.

Bunu ağın uzandığı tahmini 400 kilometre ile çarptığınızda lojistik şaşırtıcı derecede karmaşık hale gelir.

Bu strateji için gereken pompa ve boruların deniz kıyısından tünellerin başladığı yere kadar uzanması gerekecektir ki bu da tünellerin kumlu kıyıdan uzakta başlayan killi toprakta olduğu düşünüldüğünde kısa bir mesafe değildir. Bu kadar çok teçhizatın açıkta olması saldırı ve sabotajlara açık hale getirecektir.

Eğer İsrail bunu yapmayı seçerse ve bir şekilde teknik kısım başarılı olursa, tünelin hangi bölümüne su pompaladığını ve bunun büyük şemada ne anlama geldiğini bulmak gibi zorlu bir sorun var.

Ancak gerçekte İsrail'in Hamas tünel ağı içinde saldırgan bir tutum sergilemekten kaçınmasının ana nedeni geride kalan esirler. İsrail'in resmi verilerine göre 7 Ekim'de İsrail'in güneyinden kaçırılan 138 kişi hala Hamas tarafından tünellerde tutuluyor.

Rehinelerin neredeyse tamamının İsrailli olduğu ve bazılarının çifte ABD vatandaşlığına sahip olduğu düşünülürse, herhangi bir İsrailli siyasetçi ya da askeri komutanın, kendi vatandaşlarının da öldürülebileceği bir tünel ağını yok etme emri vererek ülkesindeki itibarını riske atmak isteyeceğini düşünmek zor.

Al Jazeera için Zoran Kusovac tarafından kaleme alınan bu analiz Mepa News okurları için Türkçeleştirilmişti. Analizde yer alan ifadeler Mepa News'in editöryel politikasını yansıtmayabilir.