Analiz | Putin'in Wagner'i Libya'daki nüfuzunu artırıyor

Simon Speakman Cordall | Al Jazeera | Tercüme: Mepa News

Dünyanın büyük bir bölümünün dikkati Gazze'de yaşanan katliama odaklanmışken, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ülkesinin Afrika'daki varlığını genişletmeye devam ediyor.

Rusya, özel askeri şirket (PMC) Wagner aracılığıyla en az 2018'den bu yana Libya'da giderek artan bir varlık gösteriyor. Grubun, ülkenin doğusunu yöneten Libya Ulusal Ordusu'nun lideri, Halife Hafter'e bağlı birlikleri eğittiği ilk kez rapor edildi.

Ancak Wagner'in kurucusu ve Putin'in eski müttefiki Yevgeny Prigozhin'in geçen yıl Rusya'da gerçekleştirdiği başarısız darbenin ardından ölmesi üzerine, paramiliter gücün Libya ve Afrika'daki akıbeti belirsiz görünüyordu.

Rusya'da çok sayıda Wagner benzeri şirket bulunuyor. Ancak hiçbirinin Kremlin'e bu kadar yakın olmadığı ya da Prigozhin tarafından kurulan kadar kapsamlı bir şekilde kullanılmadığı söyleniyor. Kremlin'e çok az maliyet getiren Wagner, Rusya'ya Libya ve Afrika'da mali, askeri ve siyasi nüfuz kazandırdı.

Riskler göz önüne alındığında, geçen yılki aktif isyanına rağmen Kremlin'in Wagner'i dağıtması asla olası değildi. Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü (RUSI) tarafından bu hafta yayınlanan bir rapora göre, Prigozhin'in öngörülen ölümünün ardından ticari ve askeri çıkarlar Rusya'nın çeşitli istihbarat servisleri arasında paylaştırıldı.

ABD'nin Constellis (eski adıyla Blackwater) gibi Wagner de hükümetinin denizaşırı çatışmalarda kol mesafesinde faaliyet göstermesine izin verdi: Bir dereceye kadar inkar edilebilirliği korurken güç gösterisinde bulundu. Bu mesafe aynı zamanda özel askeri şirketlerin devlet savaşının tipik sınırlarının dışında faaliyet göstermesine, konvansiyonel güçlerin yapamayacağı şekilde terör ve dezenformasyon kampanyaları yürütmesine olanak tanır.

Wagner'in denizaşırı varlığının komutası Rusya'nın askeri istihbaratına (GRU), özel olarak da General Andrei Averyanov'a verilmiştir. 2022'de Rus işgali altındaki Kırım'da kurulan Konvoy ve Ukrayna'da aktif olan ancak 2008'de Rus ticari çıkarlarını korumak için kurulan Redut gibi bir dizi geçici özel askeri şirketler aracılığıyla Wagner'in Ukrayna operasyonu Gönüllü Kolordu olarak yeniden adlandırılırken, diğer operasyonlar da Sefer Kuvveti adını aldı.

Wagner'in hırsının azalmadığı, Afrika'da 40.000 kişilik bir savaş gücü oluşturma yönündeki ilk talimatından da anlaşılmaktadır -o zamandan beri bu sayı 20.000'e düşürülmüştür ancak mevcut ayak izinden çok daha büyüktür.

General Averyanov'un niyetinin boyutu, belki de Rus askeri istihbaratının yabancı suikastları denetlemekten ve Avrupa ülkelerini istikrarsızlaştırmaktan sorumlu olduğu bildirilen kanadı Birim 29155'in geçmişteki komutasına bakılarak anlaşılabilir.

Afrika hayalleri

Maden ve enerji açısından en zengin kıtalardan biri olan Afrika, dünyanın demografik yapısını değiştirmeye aday bir "gençlik patlaması" yaşıyor.

Libya, Afrika'nın en büyük petrol rezervlerine ve dünyanın ilk 50'si arasında yer aldığı tahmin edilen altın yataklarına ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca Nijer, Çad ve Sudan'ı Kuzey Afrika ve Avrupa'ya bağlayan coğrafi konumu da Libya'yı hayati stratejik öneme sahip kılıyor.

Averyanov, geçen yılın Eylül ayında Halife Hafter ile görüşmek üzere Mali, Burkina Faso, Orta Afrika Cumhuriyeti (OAC) ve Nijer'e yaptığı seyahatlerle daha şimdiden oldukça meşgul.

Her durumda teklif büyük ölçüde aynıydı: Güvenlik için fon.

Yalnızca Libya'da bu kural bozuldu. Rusya'nın karlı petrol çıkarma tesisleri Libya'nın Trablus'taki uluslararası tanınırlığa sahip diğer hükümetinin himayesi altında faaliyet gösteriyor; bu da Hafter ve ABD Savunma Bakanlığı'nın Birleşik Arap Emirlikleri'ni de kapsadığını iddia ettiği müttefiklerinin Keşif Kolordusu'nun konuşlanma masraflarını kendilerinin karşılaması gerektiği anlamına geliyor.

Avrupa Dış İlişkiler Konseyi'nde kıdemli bir araştırmacı olan Tarek Megerisi, grubun daha iyi tanınan adını kullanarak "Hafter'in Wagner'e ihtiyacı var" dedi. Dahası, onları Libya'da ağırlarken, [Wagner] konumunu Suriye, Sudan ve başka yerlerdeki operasyonları desteklemek için kullanabilir.

"Bu bir ağ," diye devam etti ve raporlara atıfta bulundu:

"Bu sadece askeri destek de değil. Libya'nın doğusundaki konumlarını Suriye'den [yasadışı uyuşturucu] captagon sevkiyatı yapmak, yaptırımlardan kaçınmak için altın kaçırmak ve Güney Afrika'dan Bangladeş'e kadar uzanan göçmen trafiğine yardımcı olmak için kullanıyorlar."

"Libya Wagner için son derece kârlı bir bölge" dedi.

Wagner varlığı

Mevcut tahminlere göre, Seferi Kolordu'nun Libya'da konuşlandırılmış 800 kadar yüklenicisi olduğu ve 4.600 kadarının da Sahra altı Afrika'ya dağıldığı düşünülüyor. Savaşçılarına ek olarak, Seferi Kolordu, biri Sirte'nin petrol havzasında, biri iç kesimlerdeki El Cufra'da ve biri de Brak El Şati'de olmak üzere üç hava üssüne sahip ve analistlere göre bu üsler her iki grubun da (Hafter'in Libya Ulusal Ordusu ve Wagner) Sudan ve diğer Sahra altı bölgelerdeki müttefikleri arasında sevkiyat yapmasına olanak sağlıyor.

Karadaki varlığına ek olarak, hava savunma sistemleri ve Libya Ulusal Ordusu pilotlarının eğitimi karşılığında Rus savaş gemilerine Tobruk limanına yanaşma hakkı verilmesi için görüşmeler sürüyor.

Tallinn'deki Uluslararası Savunma ve Güvenlik Merkezi'nde Rus dış politikası konusunda uzman olan Ivan Klyszcz "Orta ve Doğu Akdeniz, Avrupa ve dolayısıyla NATO için son derece önemli bir bölge" diyor.

"Rusya'nın zaten Suriye'deki Tartus'ta bir Akdeniz limanı var, Tobruk'ta bir liman bu varlığı derinleştirecek ve potansiyel olarak Avrupa'yla, özellikle de Kıbrıs'ta büyük bir donanma varlığına sahip olan İngilizlerle rekabete girmelerine neden olacaktır."

RUSI raporunda atıfta bulunulan ve askeri blog yazarları tarafından çokça tartışılan, Seferi Kolordu'nun mevcudunu 20.000'e çıkarma ihtimali şimdiden ufukta görünüyor.

RUSI'den Jalel Harchaoui, "Şu anda bulundukları noktayı düşünürseniz, bu kulağa ulaşılamaz gelmiyor" dedi. Harchaoui, Wagner'in 2020'de Suriye'den Libya'ya savaşçı naklettiğini hatırlatarak, "Ne de olsa sadece Rusya'dan değil, Afrika genelinde devam eden devşirmelerden bahsediyoruz" dedi.

"Nihayetinde göreceğimiz şey, bir Afrika bölgesindeki yerel birliklerin başka bir bölgeye konuşlandırılabileceği ve uygun gördükleri kurallara göre hareket etmekte özgür olacakları bir askeri şirket olabilir. Örneğin, bir ülkede sadece bir hükümet başkanının ya da bir tesisin güvenliğinin sağlanması söz konusu olabilir. Bir diğerinde ise tecavüz, işkence ve anti-personel mayınlara başvurmaları istenebilir."

"İş modeli, tüm bunları başarmalarına, ittifaklar kurmalarına ... günün sonunda Rusya'nın nispeten küçük ekonomisine çok az maliyetle olanak tanıyor" dedi.

Oyunun sonu

Ancak önemli bir oyuncu olsa da Wagner, değişen ve zaman zaman kalabalıklaşan Libya savaş alanında yalnız değil. Trablus müttefiki milislere ek olarak, 2020'de başkenti ele geçirip elinde tutmaya ve siyasi çıkmazı kendi lehine sonlandırmaya çalışan Wagner destekli Hafter'e karşı koymak ve onu püskürtmek için yerel komutanlarla ittifak yapan Türk güçleri de var.

Dahası, Rusya'nın Libya'daki enerji yatırımları Türklerin Trablus'taki müttefikleri tarafından korunup yönetilirken, Moskova'nın Hafter'le kurduğu ittifakın da devrimden bu yana Libya'daki kaos ortamında değişmeyen soğuk pragmatizme kurban gitmeyeceğinin garantisi yok.

"Rusya'nın Hafter'e bağlı olduğunu gösteren hiçbir şey yok" diyen Klyszcz sözlerini şöyle sürdürdü: "Hafter kim olduğu için değil, nerede olduğu için önemli. Bu herhangi bir şey olabileceği gibi bir mantık evliliği de olabilir" dedi.

"Türkiye ile de aynı şekilde. Dünyanın başka yerlerinde olduğu gibi özel askeri şirketlerin Türkiye ile işbirliği yapamayacağını gösteren hiçbir şey yok."

Klszcz, "Rusya'nın bölgesel etkileri olan küresel bir strateji izlediğini unutmamalısınız" dedi. "Putin'in niyeti, şu anda olduğu gibi sadece Batı'nın değil, Hindistan ve Çin'in de güç sahibi olduğu çok kutuplu bir dünya kurmaktır" dedi.

Kaynak: Mepa News