Casio F-91W nasıl silahlı grupların ikonu haline geldi?

Mütevazı Casio F-91W, 1989 yılında Japonya’da üretilmeye başladığı ilk günlerden itibaren popüler bir saat olarak tarihe geçti. İlk çıktığı dönemde sadece 20 dolar olan fiyatıyla dünyanın ilk ucuz dijital saatlerinden birisiydi.

Casio şirketi bugün hala yılda 3 milyon F-91W üretmeye devam etmektedir. Çok dayanaklı olmasıyla meşhur bu saati hayatınızın bir döneminde büyük ihtimalle siz de kullanmışsınızdır.

Eğer bu saati takanlardan biriyseniz sizi tebrik ederiz çünkü Usame bin Ladin, Çeçen savaşçılar ve Napolyon Dynamite ile ortak bir noktanız var!

Çocukluğumda okuldayken arka sıralarda konuştuğum için çok azar yedim. Bir defasında arkadaşlarıma heyecanlı bir şekilde dünyanın bir numaralı aranan adamı Usame bin Ladin’in ne marka saat taktığını anlatırken öğretmenime yakalanınca ceza olarak tahtadaki matematik sorusunu çözmeye kaldırıldım ama beceremeyince “önündeki önemli şeylere odaklanman lazım! Bir soruyu çözemiyorsun ama teröristler ne marka saat takar biliyorsun!” diye fırça yedim. Şimdi dönüp baktığımda bence doğru tür bilgilere önem vermişim.

Casio F-91W’nun tasarımcısı Ryusuke Morial bu saati “küçük, düz ve basit” olarak tanımlar. Yedi basamaklı bir sayının sığabildiği gri bir LCD ekranı olan, su geçirmez, son derece dayanıklı ve son derece hassas zaman ayarlı bu alet zamana yenilmeyen kendini ispatlamış bir aksesuardır.

Eski ABD Başkanı Barack Obama ve F-91W

Uluslararası militanlar hakkında istediğinizi söyleyebilirsiniz ancak adamların savaşa uygun güvenilir ürün konusunda bir iki şey bildiği kesindir. F-91W’nun Kalaşkinof ve Toyota pikap gibi diğer aletlerin safına katılmasının altında yatan sebep son derece ucuz, sağlam ve güvenilir olmasıdır. He tabi bomba yapımında kullanılabiliyor olması da bir etkendir ki buna biraz sonra değineceğiz.

Casio F-91W bir moda ikonu

G-Shock serisi çatışma sahalarında kullanılan saat pazarında kendini ilerleten Casio’nun F-91W’su yakın geçmişteki modern savaş alanlarının hakiki aksesuarı olmaya devam etmektedir. Meşhur silahlar hariç Usame bin Ladin’in dışarıda kullandığı tek marka aksesuar Casio F-91W idi. El Kaide’nin 90’lı ve 2000’li yıllarda Afganistan ve Pakistan’daki eğitim kamplarında kalan savaşçılarına bu saatlerden verdiği askeri raporlara yansımıştır. Bu nedenle F-91W’nun silahlı gruplar arasında moda olmasının nedeni El Kaide ve Bin Ladin’dir.

"Teröre Karşı Savaş" döneminde Casio F-91W’nun silahlı gruplar arasında yaygın olduğunu ABD’nin fark etmesi uzun sürmedi. Guantanamo’daki görevlilerin hangi mahkumların canlı bomba saldırısı düzenleme olasılığının daha yüksek olduğunu tahlil etmelerine yardımcı olması için hazırlanan ve 2011 yılında Wikileaks tarafından ifşa edilen “Düşman Savaşçılarının Tehdit Düzeyi Matriksi” isimli bir çalışma yapıldı. Bu belgeye göre uydu telefonu, telsiz alıcısı veya yüklü miktarda nakit taşımanın yanı sıra ciddi bir "terör şüphelisinin" en belirgin özelliklerinden bir tanesi de F-91W kullanmasıydı.

Şaka gibi görünebilir fakat bu paranoyak bir yaklaşım değildi. Wikileaks tarafından ifşa edilen benzer belgelerdeki bilgilere göre Guantanamo’da tutulan mahkumların yakalandıkları sırada F-91W takanlarının üçte birinin patlayıcılar ile bilinen bağlantısı olduğu tespit edildi. İfşa edilen Guantanamo mahkum değerlendirmeleri belgelerinde F-91W tam 150 kez zikredilmekteydi. Biraz komik ancak Guantanamo Körfezi’nde çalışan hapishane din adamlarından dört tanesinin F-91W taktığı bilgisi de resmi kayıtlara geçti.

Guantanamo’da tutuklu mahkumlardan birine şüpheliler arasında bu saatin neden bu kadar yaygın olduğu soruldu.

Mahkum, İslam’da ibadet etmeden önce -abdest alırken- dirseklere kadar kolların yıkanması zorunluluğu nedeniyle saatin kullanışlı olduğunu iddia etti. Gayet masum bir açıklama değil mi? Pek de sayılmaz. Aynı soru başka bir mahkuma yöneltildiğinde, saatin cihat yanlıları arasındaki yaygınlığının nedeninin namaz kılarken Mekke’ye doğru yönelmek için saatin pusulasının kullanılması olduğu cevabı alınınca meselenin başka olduğu anlaşıldı zira F-91W’nun pusula özelliği yoktu.

İki taraf arasındaki donuk ilişkiye rağmen IŞİD de bu saat kervanına katıldı. Üst düzey IŞİD emirlerinden Tunus doğumlu Tarık el-Harzi ve Suriye’de örgüt saflarında savaşan ve sahip olduğu yüksek propaganda değeri nedeniyle IŞİD videolarında boy gösteren Fransa doğumlu Kevin Chassin dahil birçok militan F-91W kullanmaktaydı.

IŞİD lideri Ebubekir el-Bağdadi ise ucuz Casio F-91W’yu pek sevmezdi. Bağdadi çok gösterişli bir marka saat takardı ki bugün hala insanlar bu markanın ne olduğunu tam çözebilmiş değildir. Sözde hilafetin ilan edildiği Musul’daki meşhur konuşması sırasında kameralara yansıyan saat büyük ihtimalle ya Rolex ya da Omega Seamaster idi ki normal fiyatı 3000 doların üzerinde olan bu saatler Bağdadi’nin konuşmasında söyledikleri ve idealleri ile ters düşen bir ayrıntıydı. (Daha sonra bu saatin namaz vakitlerini bildiren ALFAJR marka da olabileceği öne sürülmüştü)

Saati kullananlar sadece cihat yanlıları değildir. Yakın zamana kadar Meksika’daki Zapasista Milli Kurtuluş Ordusu (EZLN) liderliğini yürüten fotojenik militanın at üstünde pipo tüttürürken çekilen meşhur fotoğrafına dikkatli bakacak olursanız F-91W’yu görebilirsiniz.

Saatimiz haliyle sadece dünyanın dört bir yanındaki silahlı grupların değil aynı zamanda bu gruplarla savaşanların da favorilerindendir.

Savaşın yerle bir ettiği Suriye’de IŞİD’e karşı savaşan "Suriye Demokratik Güçleri" benzeri Orta Doğu’da savaşan birçok örgüt uzun yıllardır F-91W’yu yaygın şekilde kullanmaktadır.

Casio F-91W nasıl bir 'bombacı' aksesuarı oldu?

Silahlı grupların F-91W’yu tercih etmesinin altında yatan tek sebep bu saatin dayanıklı ve güvenilir olması değildir.

Saatteki uzun süreli geri sayım seçeneği nedeniyle Afganistan’dan Çeçenistan’a dünyanın birçok yerindeki çeşitli gruplar F-91W’yu bomba yapımında da kullanmaktadır. Saatin bu amaçla birçok olayda ölümcül şekilde kullanıldığı birçok vaka ile belgelenmiştir.

Amerikalı istihbarat yetkililerine göre F-91W’nun alarmı 24 saatten fazla olacak şekilde ayarlanabildiği için bomba zamanlayıcısı olarak da işlev görebilmektedir. "Teröre Karşı Savaş" dönemi sürecinde Pakistanlı yetkililerin Karaçi’de bulunan silahlı gruplara ait bir güvenli eve yaptığı baskında 600 adet Casio F-91W ele geçirmesinin ardından, bu saati kullandığı görülen şahısların tutuklanarak sorgulandığı zamanlar yaşandı.

Fakat bu saat Pakistan’ın her tarafındaki tezgahlarda sadece 4 dolara satın alınabildiği için birisi sırf kolunda Casio var diye suçlu sayılamayacağından ötürü bu tutuklama taktiği bir süre sonra terkedildi.

Moskova, Volgodonsk ve Buinaksk şehirlerindeki apartman sitelerinde 1999 yılında yaşanan bir dizi bombalı saldırı neticesinde 367 insan ölürken 1000’den fazla kişi yaralanmıştı. Rus yetkililerin soruşturmasına göre saldırıyı gerçekleştirenler, henüz yeni sona eren ilk Çeçen Savaşının ardından bağımsızlık elde eden Çeçenistan’da faaliyet gösteren Hattab’ın kontrolündeki kamplarda eğitildi.

Çeçenistan’da yürütülen soruşturma neticesinde saldırıda kullanılan bombaların amonyum nitrat ve alüminyum tozu karışımından elde edildiği, ara patlayıcı olarak plastik tercih edildiği ve tetik olarak da basit bir pil ve Casio F-91W kullanıldığı anlaşıldı.

El Kaide mensubu Remzi Yusuf, 1994 yılında Filipin Havayolları 434 sefer sayılı uçağın tuvaletinde kurduğu bombanın 4 saat sonra patlamasını sağlamak amacıyla zamanlayıcı olarak Casio F-91W kullandı ve uçaktan inerken ölümcül eserini koltuğunun altına bıraktı.

Bombanın infilak etmesi neticesinde Yusuf’un oturduğu koltukta yolculuk etmek için bir sonraki uçuşa bilet alan Japon işadamı Haruki Ikegami hayatını kaybetti.

Bombanın patlama açısı nedeniyle enerjinin büyük bir bölümü Ikegami tarafından absorbe edildiği için diğer yolcular ve uçağın kendisi büyük bir zarar görmedi.

Bu yazıyı toparlamak için Ryusuke Moriai ile Mikhail Kalashnikov arasında bir kıyas yapılması münasip olacaktır.

Kalashnikov, AK-47'yi tasarlarken nasıl aklında sadece vatanını savunmayı düşündüyse Ryusuke Moriai de icadının kendi yolunu bulup yaratılış amacının dışında hain işlerde kullanılacağını tahmin edemezdi.

Bay Moriai bilmeden modern savaş sahasına uygun bir saat icat etti.

Araştırmalarım sırasında saatlerinin bazı kötü insanlar tarafından ölümcül amaçlarla kullanılmasına dair Casio şirketi tarafından yapılmış bir açıklama ile karşılaşmayı ummuş, Kalashnikov’un hayatının icadı hakkında söylediklerine benzer bir şeyler duymayı beklemiştim.

The Guardian muhabirleri Casio’nun Halkla İlişkiler Departmanına gönderdikleri bir elektronik postada F-91W modelinin küresel silahlı gruplar tarafından yaygın şekilde kullanılması ile alakalı olarak Casio’nun bir yorumu olup olmadığını sordu.

Ancak cevap olarak; “Casio’nun, F-91W modeli ile alakalı olarak şu anda bir yorumu yoktur” yazılı bir elektronik posta ile karşılaştı. Vay arkadaş...

Reaper Feed'de yayımlanan bu analiz Mepa News okurları için Türkçeleştirilmiştir. Yazıda yer alan ifadeler Mepa News'in editöryel politikasını yansıtmayabilir.