Doğu Türkistanlı yazar Nurmuhammed Tohti kimdir?

Ünlü Uygur edebiyatçı Nurmuhammed Tohti 70 gündür zorla tutulduğu Çin toplama kampında hayatını kaybetti.

1949 yılı Aralık ayında Hotan Eyaletinde Tevekkül köyünde dünyaya gelen Nurmuhamed Tohti, lise eğitimini tamamlamasının ardından çiftçiliğe başladı.

1973 ile 1977 yılları arasında Doğu Türkistan’ın başkenti Urumçi'de "Sincan Üniversitesi"nde matematik eğitimi aldı. Bir dönem Çin Komünist Partisi'nin sekreterlik görevini de yürüten Tohti aynı zamanda Sincan Yazarlar Birliği'ne bağlı olarak profesyonel yazarlık faaliyeti yürüttü.

Nurmuhammed Tohti tarafında Uygur dilinde kaleme alınan kitaplardan bazıları

Tohti’nin yazarlık kariyeri, 1984’te “Bir Köpeğin Biyografisi’ isimli yazısının “Jade” dergisinde yayınlanması ile başladı. Gerçekçi yazım üslubu ve toplumu incelemeye olan hevesi, Uygurlar arasında popüler olmasının yolunu açtı. Bunda Uygur toplumunun geleneksel bağlarına olan tutkunluğunun da etkisi azımsanamaz.

Tohti 70 yıllık ömründe farklı yayın organlarında yer alan çok sayıda yazı, makale ve araştırma dosyası kaleme aldı.

Bunlardan en fazla beğenilenleri “Hususi Mütehassıs Aile", “Hesap Günü” ve “Altın” isimli eserleri oldu. Kamuoyu tarafından yüksek kaliteli olarak değerlendirilen beş uzun hikayesi, elliden fazla kısa hikayesi, otuzu aşkın araştırma dosyası ve biyografisi ile zengin Uygur dilinin ve gerçekçi tasvir üslubunun kendine has bir tarzını geliştirdi.

Röportajlarında Uygur toplumu içerisinde meşhur olan muhabirler, politikacılar ve entelektüeller ile Müslüman Uygur toplumuna özgüven aşılamaya gayret gösterdi.

Tohti’nin öyküleri yalnızca Uygur toplumunun yaşadığı olumsuzluklara değinen cinste değillerdi; zira o halkının insanlığa olan inancını kaybetmemesi için yaşanan tüm olumsuzluklara rağmen sabırla ayakta kalabilmelerine katkı sağlamak gayesi ile olumlu hikâyeler kaleme almayı da ihmal etmedi.

Kalp ve şeker hastası olan Tohti, Çin'in Doğu Türkistan'da kurduğu toplama kamplarına gönderilmesinin ardından kısa bir süre sonra yaşamını yitirdi.

Tohti'nin cansız bedeni ailesine teslim edildiğinde ayaklarındaki zincirlerin halen durduğu ifade ediliyordu.

Kaynak: Mepa News, Uighur Times