Libya'da Halife Hafter başkanlığa aday oldu

Libya'nın doğusunu kontrol altında tutan savaş ağası Halife Hafter, başkanlık seçimlerine resmen aday olduğunu duyurdu.

Savaş suçlarıyla anılan Hafter, ülkede 24 Aralık'ta düzenlenmesi beklenen seçimlerde, Muammer Kaddafi'nin oğlu Seyfulislam ile beraber en çok dikkat çeken ikinci aday oldu.

1969-2011 döneminde Libya'yı yöneten Muammer Kaddafi'nin (1942-2011) oğlu Seyfulislam Kaddafi (1972-) geçtiğimiz günlerde cumhurbaşkanlığına aday olduğunu resmen açıklamıştı. Fakat Seyfulislam Kaddafi'nin seçimlere kabul edilmesi beklenmiyor.

Hafter, Libya genelinde çeşitli savaş suçlarına imza atmakla suçlanıyor.

24 Aralık 2021'de gerçekleştirilecek olan seçimin ilk turunda hiçbir adayın %50'ye ulaşamaması durumunda en çok oy alan iki aday arasında 24 Ocak 2022'de seçimin ikinci turu gerçekleştirilecek.

Libya'da başkanlık seçimlerinde muhtemel adaylar kimler?

Halife Hafter kimdir?

1943'te Ecdebiye kentinde doğan Hafter, yıkılmadan önce Sovyetler Birliği'nde askeri eğitim gördü. Daha sonra Komutan Kaddafi'nin liderliğindeki orduya katıldı.

1969'da Kaddafi'nin Kral İdris'i devirmesine yardım etti. O günden sonra Kaddafi'nin en güvendiği isim oldu. Kaddafi başa geçtikten kısa süre sonra onu Genelkurmay Başkanlığı'na atadı.

Kaddafi, Albay rütbesi verdiği Hafter'i 1986'da Çad ile çatışan güçlerin başına getirdi. Hafter'in düşüşü de böylece başladı. Fransa'nın desteklediği Çad güçleri bundan bir yıl sonra Libya'yı yenilgiye uğratarak, Hafter ve 300 askerini esir aldı. Daha önce imzaladığı anlaşma uyarınca Kaddafi askerlerini geri çekti, Hafter'e sırtını döndü.

Hafter ise askerlerinin esir düşmesine neden olduğu ve ordusunu yüzüstü bıraktığı gerekçesiyle "ihanetle"" suçlandı. Yıllarca hapis yattıktan sonra 1990 yılında CIA ile anlaşma yaparak serbest kaldı, ardından ABD'ye sürgüne gitti. ABD'nin siyasi sığınma hakkı tanımasıyla ABD’ye yerleşen Hafter, o günden sonra ülke dışında Kaddafi’ye karşı faaliyetler yürütmeye başladı. Ancak bu süreçte hem Kaddafi yönetimi ve hem de Kaddafi karşıtları nazarında soru işaretleri taşıyan bir isim olarak ünlendi. İki taraf da Hafter'i CIA ajanı olarak suçladı. Hafter, Virginia eyaletinde bulunan CIA merkez ofisi yakınlarına taşınmış olması nedeniyle de, istihbarat için çalışmakla suçlandı.

Bazı tarihçiler, Hafter'in bundan sonraki 20 yıllık süreçte kendini Kaddafi'yi devirecek stratejiler aramaya adadığını söylüyor.

Sürgünden dönüş

2011 yılında Kaddafi karşıtları ayaklanmaya başlayınca Hafter ülkesi Libya'ya geri döndü. Mısır'a giderek doğudaki isyancı güçlerin komutanı oldu. Ekim ayında Kaddafi'nin düşmesi sonrası ise, iki yıldan uzun süre yargılandı.

Şubat 2014'te BM destekli seçimler sonrası ipleri yeniden eline alan Hafter, televizyondan yayınlanan bir mesaj ile "ülkesini kurtarma" planını açıkladı.

Hafter'in popülaritesindeki artış ülkenin doğusu ile sınırlı kaldı. Kaddafi ve ABD ile eski bağlantıları nedeniyle ülkenin geri kalanında kuşkuyla karşılanmaya devam etti.

'Kerame Operasyonu'

Hafter'in 2014'te televizyondan verdiği mesaj büyük bir askeri stratejinin başlangıcıydı. 2014'te Bingazi'deki İslamcı gruplara karşı "Kerame (Haysiyet) Operasyonu"nu başlatan Hafter, 2015'te Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi tarafından "Libya Ulusal Ordusu"nun komutanı olarak atandı. Hafter öncülüğündeki güçler Şubat 2016'da Bingazi'yi geri aldı, ardından da bölgedeki stratejik noktaları geri almak için operasyonlar düzenledi.

Bazı yorumcular Hafter'in o dönem CIA ile bir bağlantısı kalmadığını söylerken, bazıları ise Fransa başta olmak üzere Batı'dan gizli destek aldığını öne sürdü. Fransa bu suçlamalara uzun süre tepkisiz kalsa da, 2016 yılında düşen ve Hafter güçlerine bağlı bir helikopterde 3 Fransız askerin öldüğünü açıkladı.

Eylül 2016'da Hafter'in ordusu, Petrol Hilali Bölgesi'ndeki Sidra, Ra's Lanuf, Brega ve Ecdebiye'yi silahlı güçlerden geri almak için operasyon düzenledi.

2017'de Derne'nin kontrolünü geri alan Hafter, yasa dışı bir şekilde gözaltında ölümler ve zorla kaybedilme gibi iddialarla "savaş suçları işlemekle" suçlandı.

Libya'nın doğusunda başta Ensaruş Şeria ve IŞİD olmak üzere birçok muhalif gruba da saldırılar düzenleyen Hafter, bölge ve dünya ülkelerinden de yoğun destek görüyor. Hafter'i destekleyen ülkeler arasında ABD, Rusya, Fransa, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır, Suudi Arabistan gibi ülkelerin de olduğu belirtiliyor.

Kaynak: Mepa News, BBC Türkçe