Nickolay Mladenov: BAE'nin Gazze'deki adamı olabilecek Bulgar diplomat kim?

Sean Mathews | Middle East Eye | Tercüme: Mepa News

Kasım ayında Bulgaristan'da protestocular yolsuzluk ve hayat pahalılığı krizi nedeniyle hükümeti devirmek için harekete geçti. Bu arada Abu Dabi'de Balkan ülkesinin eski dışişleri bakanlarından biri Avrupa Birliği ile BAE arasında “çığır açacak” bir ekonomik anlaşmanın müjdesini veriyordu.

Bulgaristan'ın eski diplomat ve savunma bakanı Nickolay Mladenov'un, ABD Başkanı Donald Trump'ın “Barış Kurulu” adına Gazze'de en üst düzey yetkili olarak görev yapmasına kesin gözüyle bakılıyor.

Mladenov'un ismi, ABD ve İsrail'i alternatif arayışlara itecek kadar yaygın bir kınamaya neden olan İngiltere'nin eski başbakanı Tony Blair'e alternatif olarak dolaşıyor.

Mladenov'un ülkesindeki siyasi felç ile Körfez'deki yaşamı arasındaki tezat, Orta Doğu'da kendi elit alanını yaratmaya çalıştığını ve Birleşmiş Milletler Orta Doğu barış elçisi olarak yüksek puanlar kazandığını gösteriyor.

İşgal altındaki Batı Şeria'da yaşayan Filistinli bir siyasetçi Middle East Eye'a Mladenov ile ilgili olarak “Alternatifinden çok daha iyi” dedi.

Mladenov'un Avrupa siyasetinden BM'ye ve nihayetinde Enver Gargaş Diplomasi Akademisi'ni yönetmek üzere işe alındığı BAE'ye uzanan yolculuğu, Suudi Arabistan ve Katar da dahil olmak üzere petrol zengini Körfez ülkelerinin kaptığı pek çok eski diplomat ve generalin aşina olduğu bir yolculuk.

"Onunla ilgili bir şey değil. Önemli olan size ne söylediği, yani bu sürecin kimin kontrolünde olduğu" diyor batılı bir yetkili Middle East Eye'a.

Yetkili, “Kim seçilirse seçilsin bu işin altından kalkacaktır ama Mladenov BAE'den ve dolayısıyla İsrail'den çok etkilenmiştir” diye ekledi.

Middle East Eye, bu makale hakkında yorum yapmak için LinkedIn üzerinden Mladenov'a ulaştı, ancak yayınlanma tarihine kadar bir yanıt alamadı.

Komünizm sonrası yükseliş

Mladenov 1972 yılında Sofya'da komünist rejimin kraliyet ailesinin bir ferdi olarak dünyaya geldi. Babası Sovyetler Birliği'nin KGB'sinin Bulgaristan'daki muadiline mensuptu ve amcası komünist dönem büyükelçisiydi.

Sofya'da yaşayan gazeteci Svetoslav Todorov yaptığı açıklamada, “Aile geçmişi olarak Komünist rejime çok bağlı olan ve doksanlı ve kırklı yıllarda Bulgaristan'ın geçiş sürecine liderlik etmek için sağcı olan bir siyasetçi türünün parçasıydı” dedi.

1999 yılında, Bulgaristan komünist geçmişinden sıyrılıp Avrupa'ya katılmak için çabalarken, Mladenov AB entegrasyonunu savunmak için Sofya'da Avrupa Enstitüsü'nü kurdu. Daha sonra Dünya Bankası, Uluslararası Cumhuriyet Enstitüsü ve Ulusal Demokratik Enstitü'de danışman olarak çalıştı.

Bulgaristan siyaseti 2000'li yıllarda popülist merkez sağ parti Gerb'in hakimiyetine girdi. Mladenov 2009-2010 yılları arasında Savunma Bakanı, 2010-2013 yılları arasında da Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı. Ayrıca 2007-2009 yılları arasında Avrupa Parlamentosu üyeliği yaptı.

Mladenov 2021 Pandora Belgeleri sızıntısında karşımıza çıktı. Belgeler, 2013 yılında İsviçreli aracılar vasıtasıyla Seyşeller'de Afron Enterprises Ltd adlı bir şirket kurduğunu gösteriyordu. Bulgar haber sitesi bird.bg 'ye yaptığı açıklamada şirketin hiçbir zaman aktif olmadığını ve BM'ye katılmadan önce kurduğunu söyledi.

"Balkanlar'dan geliyorum"

Bulgaristan'ın en üst düzey diplomatı olarak görevinden ayrıldıktan sonra Mladenov, yaklaşık altı yıl boyunca BM'nin Orta Doğu barış süreci özel koordinatörü olarak görev yaptı. 1994'te Oslo Anlaşmaları sırasında kurulduğundan bu yana bu pozisyonda sadece dokuz kişi görev yaptı. Bu pozisyon, BM Genel Sekreteri'nin süreçteki temsilcisi olarak işlev görüyor.

Bu görevdeyken Filistin Yönetimi, İsrail ve Hamas da dahil olmak üzere neredeyse tüm taraflardan övgü aldı.

Üst düzey bir Hamas yetkilisi olan Halil Hayya 2021 yılında New York Times'a verdiği demeçte “Onu tanımış olmaktan gurur duyuyoruz” dedi.

Bulgaristan, İsrail ve işgal altındaki Filistin toprakları bir zamanlar Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçasıydı. Bulgaristan'ın modern sınırları Türkler, Yunanlılar ve Bulgarlar arasındaki etnik çatışmaların ortasında oluşturuldu. Mladenov, Balkan kökenlerinin BM elçisi olarak görev yapmasına yardımcı olduğunu belirtti.

The New York Times'a 2021'de verdiği bir röportajda “Ben Balkanlar'dan geliyorum” dedi. "Sınırları değiştirdik. Kutsal yerler, diller, kiliseler için savaştık. Nüfusları değiş tokuş ettik, 100 yıl boyunca, belki daha fazla. Ve bu bagajı taşıdığınızda, olayları biraz daha farklı görmenize yardımcı oluyor. Bu, gelip sadece bir çizgi çizebileceğiniz bir çatışma değil. Duygusal bir durum."

BM'nin Orta Doğu barış elçileri genellikle kenara itiliyor. Örneğin Mladenov'un halefi Tor Wennesland bu yılın başlarında ABD, Mısır ve Katar'ın Gazze'de arabuluculuk yaptığı ateşkeste neredeyse hiç aktif değildi.

Ancak Mladenov, BM elçisinin rolünü güçlendirmekle tanındı. The New York Times'ın haberine göre, örneğin 2018'de Gazze'de İsrail ve Hamas arasında ateşkes sağlanması için Mısır'la birlikte çalıştı.

BM elçisi olarak görev yaptığı dönemde Mladenov'la birkaç kez görüşen bir Arap yetkili, “Bölgeyi iyi biliyor, neredeyse herkesle iyi ilişkileri var ve o dönemde Gazze için çok çalıştı” dedi.

BAE'nin yükselen rolü?

Trump Beyaz Saray'a döndüğünden beri Körfez ülkeleri kendilerine farklı roller biçiyor.

Suriye'de Suudi Arabistan, Katar ve Türkiye İsrail'e karşı Ahmed Şara yönetimini destekliyor.

Bölgenin iki ana sıcak çatışması olan Yemen ve Sudan'da ise Suudi Arabistan ve BAE karşıt taraflarda yer alıyor.

7 Ekim 2023'te Hamas öncülüğünde İsrail'e yapılan saldırılar ve Gazze savaşı öncesinde Katar, Gazze'deki Filistinlilere yardım konusunda öncülük etmişti. İsrail şimdi Gazze'de Türk barış gücü askerlerinin konuşlandırılmasına karşı çıkıyor. Ayrıca Eylül ayında Doha'daki Hamas müzakerecilerine saldırarak ilişkilere zarar verdi.

Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman Kasım ayında Beyaz Saray'da Trump'ın Riyad'ın Gazze'nin yeniden inşasını finanse edip etmeyeceği sorusuna olumsuz yanıt verdi.

Aynı şekilde Katar Başbakanı Muhammed Abdurrahman Al Sani de Aralık ayında Doha Forumu'nda verdiği bir mülakatta Doha'nın bu konudaki rolünü reddetti. "Başkalarının yıktığını yeniden inşa etmek için çek yazacak olan biz değiliz... İsrail bu toprakları dümdüz etti" diyerek yaklaşık 71.000 Filistinlinin katledildiği savaştan zarar görmüş bölgeye atıfta bulundu.

Körfez ülkeleri arasında BAE şu anda Gazze'ye en büyük bağışta bulunan ülke olarak öne çıkıyor.

Kushner'in sırdaşı mı?

Batılı bir yetkilinin Middle East Eye'a verdiği bilgiye göre Mladenov, Trump'ın damadı Jared Kushner'e yakın ABD'li yetkililerle yeni rolü hakkında görüşmeler yapıyor. Eğer görevlendirilirse, Trump'ın dünya liderleri ve Gazze'deki Filistinli teknokratlardan oluşması beklenen “Barış Kurulu” için arabulucu olarak görev yapacak.

Trump, elçileri Kushner ve Steve Witkoff Ekim ayında Gazze'de ateşkes sağladığında zafer turu atmıştı. Ancak ABD'nin Gazze için hazırladığı 20 maddelik barış planı durmuş vaziyette.

Gazze Hükümet Medya Ofisi'ne göre İsrail'in ateşkesi ihlal eden yüzlerce saldırısında 350'den fazla Filistinliyi katletti. Trump, ABD'nin İsrail'in Cumartesi günü Gazze'de üst düzey bir Hamas yetkilisine düzenlediği suikastın anlaşmayı ihlal edip etmediğini değerlendirdiğini söyledi.

BM Güvenlik Konseyi Kasım ayında Gazze'ye uluslararası bir istikrar gücü gönderilmesini onayladı ancak bu güce katkıda bulunması beklenen Arap ve Müslüman ülkeler, silahsızlanmayan Hamas ile Gazze'nin yaklaşık yarısını işgal eden İsrail ordusu arasında kalmaktan korkuyor.

Trump yönetiminin Gazze'ye yönelik savaş sonrası planlaması Tel Aviv'den Kushner'e yakın bir grup siyasi atama tarafından yürütülüyor. Amerikalı bir haham olan Aryeh Lightstone, Gazze'nin ikiye bölünmesi ve Filistinlilerin İsrail işgali altındaki bölgede “alternatif güvenli topluluklarda” yaşamaları için güvenlik kontrollerinden geçirilmesi çalışmalarını denetliyor.

Arap ve Batılı yetkililerin verdiği bilgiye göre Mladenov, Kushner ile BAE, Bahreyn ve Fas'ın İsrail ile ilişkilerini normalleştirdiği 2020 İbrahim Anlaşmalarını müzakere ederken iyi ilişkiler kurdu.

Kushner New York Times'a verdiği demeçte Trump yönetiminin müzakereler sırasında Bulgar diplomata “güvendiğini” ve onun “yapıcı geri bildirimlerini” aldığını söyledi.

Eleştirmenler bu anlaşmaları Arap devletlerinin Filistinlilere karşı bir ihaneti olarak gördü. Mladenov ise o dönemde işgal altındaki Batı Şeria'nın ilhakının önlenmesine yardımcı olduklarını söyleyerek bu anlaşmaları savundu.

Suudi Arabistan, ABD'nin İsrail ile ilişkilerini normalleştirme yönündeki lobi faaliyetlerine karşı çıktı. Kasım ayında Beyaz Saray'da yapılan bir toplantıda Veliaht Prens Muhammed bin Selman, Trump'ın anlaşma çağrısına Riyad'ın önce bir Filistin devletinin kurulmasına ihtiyacı olduğunu söyleyerek açıkça yanıt verdi.

BAE ise 7 Ekim 2023'ten bu yana genel olarak İsrail'in yanında yer aldı. BAE'nin en sert eleştirisi, Eylül ayında İsrail hükümeti işgal altındaki Batı Şeria'yı ilhak etmeyi tartışırken yaptığı “kırmızı çizgi” uyarısıydı.

Trump daha sonra İsrail'in bölgeyi resmen ilhak etmesini engelleyeceğini söyledi, ancak yönetimi, uzmanların fiili bir ilhak olduğunu söylediği İsrail yerleşimlerinin hızla genişlemesine herhangi bir yaptırım uygulamadı.

Mladenov Kasım ayında yazdığı bir makalede “BAE diplomasisi İsrail'in 2020 ve 2025'te Batı Şeria'yı ilhak etme planının durdurulmasında etkili oldu” dedi.

İbrahim Anlaşmalarının genişletilmesi çağrısında bulunan Mladenov, “bölgesel bir serbest ticaret bölgesi, yeniden yapılanma için ortak yatırım fonları ve iklime dirençli projeler” olasılığından söz etti.

Kaynak: Mepa News