Şarbon hastalığı nedir, nasıl bulaşır?

Ankara Gölbaşı'nda 146 hayvanda şarbon hastalığının görülmesi üzerine ve İstanbul'da hem 3500 hayvanın aşılanacak olması hem de 22 kişinin muayene amacıyla hastanelere davet edilmesi gözleri yeniden şarbon hastalığına çevirdi. 

GZT'den Eyyup Tel'in haberine göre, tarihte binlerce hayvanın ve insanın ölümüne neden olan şarbon hastalığı nedir? Şarbon nasıl bulaşır? Şarbondan korunmak için neler yapılmalı? Bu tarz soruların cevabı merak konusu haline geldi. 

Şarbon tedavi yöntemlerinin gelişmesiyle eskisi kadar korkutucu bir hastalık değil ancak yine de dikkat edilmesi gerekiyor. İnsandan insana bulaşmamasına rağmen ot yiyen hayvanlar ile temasta bulunulması durumunda ortaya çıkabilen ve tedavi edilmemesi durumunda ölümle sonuçlanabilen bir hastalık.

Şarbon nedir?

Şarbon Bacillus anthracis isimli bakterinin sebep olduğu bir hastalıktır.  

Antraks ismiyle bilinen şarbon özellikle sığır, koyun, keçi ve deve gibi otçul memeli hayvanların bir hastalığı olmakla beraber insanlarda, diğer memelilerde ve bazı kuşlarda da görülebilmektedir.

Şarbon Yunanca kömür anlamına gelmektedir.

Kaç tip şarbon hastalığı var?

İnsanlarda akciğer, deri ve sindirim sistemi şarbonu olmak üzere 3 tip şarbon hastalığı vardır. 

İnsanlar ve hayvanlardaki belirtiler benzerdir.

Hastalığın belirtileri nelerdir?

Şarbon hastalığının belirtileri hastalığın türüne göre değişkenlik gösterir.

Deri şarbonunda virüsün bulaşmasından birkaç gün sonra belirti vermeye başlar. 

İlk başta sinek ısırığına benzer kabarcıklarla kendini belli eder. 

Daha sonra baloncuk şeklini alan ve büyüyen kabarcık kara bir leke şeklini alır. 

Bağırsak şarbonunda ise bulantı, kusma, kanlı kusma ve kanlı dışkı gibi belirtilere neden olur. Oldukça tehlikeli olan ve ölüm riski %50 oranında olan bağırsak şarbonunda erken teşhis ve tedavi oldukça önemlidir.

Akciğer şarbonunda ise vücuda giren bakteri yaklaşık 1 hafta sonra belirti vermeye başlar ve bu belirtiler soğuk algınlığı ile belirti gösterir.

Akciğer şablonunda erken teşhis ve tedavi oldukça önemlidir. Başlarda soğuk algınlığı ile benzerlik gösteren belirtiler sonrasında lenf bezlerinin şişmesi ve nefes darlığı gibi belirtilerle devam etmektedir. 

Akciğer şarbonu, tedavinin gecikmesi ile birlikte menenjite neden olabilir.

Şarbon nasıl tedavi edilir?

Şarbonun tedavisi için etkili antibiyotikler vardır.

Tedavinin başarılı olabilmesi için mümkün olan en kısa sürede tedaviye başlamak gerekir. 

Bu sebeple şarbonla ilgili yukarıda bahsedilen belirtiler görüldüğünde vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması hayati öneme sahiptir.

Şarbon insanlara bulaşır mı?

Şarbon hastalığı insanlara bulaşabilir.

Şarbon insanlara 3 şekilde bulaşmakta ve bulaşma şekline göre isimlendirilmektedir.

1. Hasta hayvanlara, bunların dokularına, bu hayvanların kirlenmiş olduğu yerlere ve malzemelere temas sonucunda bakterinin bütünlüğü bozulmuş deriden girmesiyle deri şarbonu;

2. Şarbon mikrobuyla bulaşmış gıdaların özelliklede şarbonlu hayvanların etlerinin yenmesiyle veya ihtimal dahilinde de olsa şarbon sporları bulaşmış suların içilmesiyle bağırsak şarbonu;

3. Şarbon sporları içeren tozların veya hayvan tüylerinde ve kıllarında bulunabilen sporların solunması sonucunda da akciğer şarbonu oluşmaktadır.

Şarbon hastalığında insandan insana bulaşma yoktur.

Şarbondan korunmak için ne yapılmalı?

1. Hastalık şüphesiyle yetkili birimler tarafından konulan müşahade ve karantina süresi sona ermeden hayvanlar kesilmemeli ve etleri tüketilmemelidir.

2. Hasta hayvanların bulundukları yerler ve taşındıkları nakil vasıtaları temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.

3. Şarbonlu olduğundan şüphelenilen veya şarbondan ölen hayvanlar asla kesilmemeli ve yüzülmemelidir.

4. Riskli bölgelerde, hayvanlar şarbona karşı aşılattırılmalıdır.

Hasta hayvanın eti veya sütü tüketilebilir mi?

Hasta hayvanların etleri kesinlikle tüketilmemelidir. 

Hasta hayvanın etinin veya sütünün tüketilmesi sindirim sistemi şarbonuna neden olur.

Sindirim sistemi şarbonu en çok ölüme neden olan şarbon tipidir. 

Çünkü sindirim sisteminde kanamalara yol açar. Kan kusma ve kanlı dışkı görülür. Hastalık çok hızlı ve ağır seyreder. 

Hasta kısa sürede şoka girer, erken tedavi edilse dahi hastaların çoğunu kurtarmak mümkün olmaz.

Ölen hayvanlar nasıl gömülür?

Şarbondan ölen hayvanlar mümkünse yakılarak imha edilmeli veya 2 metre derinliğinde çukurlar açılarak üzerine sönmemiş kireç dökülüp gömülmelidir. 

Hastalığın yayılmaması için hasta hayvanların temas ettiği yem maddeleri, altlıklar ve gübre gibi bulaşık materyaller de yakılarak imha edilmelidir.

Şarbon hastalığını tespit etmek için test yapılıyor mu?

Eğer şarbon hastalığına yakalandığınızı düşünüyorsanız hastaneye gidebilirsiniz. Hastanelerde şarbon testleri ücretsiz yapılmaktadır.