Türkiye'nin S-400'leri Rusya'ya iade edeceği iddiasıyla ilgili neler biliniyor?

Bloomberg'in haberine göre Türkiye yaklaşık on yıl önce Rusya'dan satın aldığı S-400 hava savunma sistemlerini iade etmek istiyor.

Türkiye'nin bu hamlesi, ABD ve diğer NATO üyeleriyle ilişkilerini sarsan tartışmalı bir konuyu sona erdirmeyi amaçlıyor.

Böyle bir hamle aynı zamanda Ankara'nın uzun zamandır istediği Amerikan F-35 savaş uçaklarını satın almasına da olanak sağlayabilir.

Konuyla ilgili bilgi sahibi kişilere göre, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan geçen hafta Türkmenistan'da Rus mevkidaşı Vladimir Putin ile yaptığı görüşmede S-400'ler konusunu gündeme getirdi ve iki ülke yetkilileri arasında daha önce gerçekleşen benzer görüşmelerin ardından bu konu gündeme geldi.

Cumhurbaşkanlığı ve Savunma Bakanlığı konuyla ilgili yorum yapmayı reddetti. Kremlin ise iki lider arasındaki görüşme sırasında böyle bir talepte bulunulduğunu yalanladı.

Erdoğan'ın bu hamlesi, Washington'un gelişmiş Rus teknolojisinden vazgeçmesi için yaptığı baskıların yoğunlaşmasının ardından geldi. Türkiye'nin S-400 sistelmerine sahip olması ve F-35 programına yeniden katılma isteği Erdoğan'ın Eylül ayında Donald Trump ile Beyaz Saray'da yaptığı görüşmede de gündeme gelmişti. ABD Başkanı'na oldukça yakın bir isim olan Türkiye Büyükelçisi Tom Barrack bu ayın başlarında yaptığı açıklamada Ankara'nın S-400'lerden vazgeçmeye daha yakın olduğunu söylemiş ve konunun önümüzdeki dört ila altı ay içinde çözülebileceğini öngörmüştü.

Yetkililer, Rus askeri teçhizatından vazgeçmenin ABD ile ilişkileri önemli ölçüde geliştirebileceğini, Türk savunma sanayi üzerindeki Amerikan yaptırımlarının kaldırılmasının ve Ankara'nın F-35 savaş uçaklarına erişiminin önünü açabileceğini belirtiyor. Üst düzey bir Türk diplomat geçtiğimiz günlerde yaptırımların önümüzdeki yıl kaldırılmasını beklediğini söyledi.

Türkiye sistemi, Barack Obama'nın ABD başkanlığı döneminde başlayan ve 2016'da Erdoğan'a karşı başarısız bir darbe girişiminin ardından derinleşen NATO müttefiklerinden uzaklaşma döneminde satın aldı. O dönemde Türkiye de ABD yapımı Patriot füzeleri almak istiyordu ancak Washington'un anlaşmayı sonuçlandırmaya kararlı olmadığını iddia ediyordu.

Bu hayal kırıklığı Ankara'nın Rusya'ya yönelme ve S-400 sistemini satın alma gerekçesinin bir parçası oldu.

Konunun hassasiyeti nedeniyle isimlerinin açıklanmasını istemeyen kişiler, Türkiye'nin Rusya ile Ukrayna arasındaki arabulucu rolünün Moskova'yı bu talebe sıcak bakmaya teşvik etmesini beklediğini söyledi.

Füze iadesi

Bu kişilere göre Ankara ayrıca hava savunma sistemini satın almak için harcadığı milyarlarca doların da iadesini istiyor. Bu durumun Türkiye'nin Rusya'dan ithal ettiği petrol ve doğal gaz faturasından kesinti yapılmasını talep etme ihtimalini doğurduğunu belirten yetkililer, ancak bunun müzakere edilmesi gerektiğini de ekliyorlar.

Yine de S-400 füzeleri ve radarlarının maliyeti, Türkiye'nin bu sistemden kurtulması halinde NATO müttefikleri ve özellikle de Trump nezdinde kazanacağı diplomatik sermayeyle kıyaslandığında önemsiz kalıyor.

NATO, Türkiye'nin S-400'leri Batılı jetlerle birlikte kullanması halinde Rusya'nın çok önemli istihbarat elde edebileceğini ileri sürüyor. Şu anda Ankara bu sistemi kullanmıyor.

Türkiye, NATO'nun ABD'den sonra en büyük ordusuna ev sahipliği yapıyor ve sık sık Moskova'ya fazla yakınlaşmakla suçlanıyor. Erdoğan bunu reddediyor ve ülkesinin dengeli bir dış politikaya ihtiyacı olduğunu söylüyor.

Rusya ve Ukrayna savaşı konusundaki tutumu bu duruşu destekler nitelikte. Ankara, Moskova'ya yaptırım uygulamayı reddetti ancak Boğazlar üzerinden Karadeniz'e askeri gemi gönderme kabiliyetini kısıtladı ve Kiev'e silah gönderdi. Dahası, Erdoğan'ın hem Trump hem de Putin ile güçlü bir ilişkisi var.

ABD, S-400'lerin alınmasına tepki olarak Ankara'yı 2019'da F-35 programından çıkardı.

Washington daha sonra Türkiye'nin savunma sanayisinin hassas teknolojiye erişimini engellemek için 2020'de CAATSA olarak bilinen Amerika'nın Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası'nı devreye soktu.

Lockheed Martin şirketinin ürettiği F-35'ler dünyanın en gelişmiş jetleri olarak kabul ediliyor. Diğer uçaklar ve insansız hava araçlarıyla saldırıları koordine etme yetenekleri nedeniyle gökyüzünün “oyun kurucusu” olarak biliniyorlar ve en pahalı versiyonunun her biri 100 milyon dolardan daha fazla bir değere sahip.

Kaynak: Mepa News, Bloomberg