BAE Sudan'daki savaşını Somali'deki gizli üsten yönetiyor

Bashir Mohamed Caato | Middle East Eye | Tercüme: Mepa News

Somali'nin Puntland eyaletindeki Bosaso Havaalanı'nda, piste inen büyük uçakların gök gürültüsünü andıran sesi liman kentinde yankılandı.

İnişten dakikalar sonra uçağın kimliği tespit edildi. Beyaz bir IL-76 ağır kargo nakliye uçağıydı ve çok benzer bir uçağın yanına park etti.

Bölge sakinleri için bu tür uçakların sesi iki yıl önce Bosaso'ya ilk inmeye başladıklarında alışılmadık bir şeydi. Ama artık değil. Dakikalar sonra, açıklanmayan ağır lojistik malzemelerin uçaktan indirildiği görüldü.

Middle East Eye'a güvenlik nedeniyle farklı bir isim kullanarak konuşan Bosaso Havaalanı'ndaki üst düzey Puntland Deniz Polisi Gücü (PMPF) komutanı Abdullahi, "Sık sık iniş yapıyorlar ve lojistik malzemeler derhal hazır bekleyen ve komşu ülkeler üzerinden Sudan'daki paramiliter Hızlı Destek Kuvvetleri'ne (HDK) gidecek olan başka bir uçağa aktarılıyor" dedi.

Uçuş takip verilerine, uydu görüntülerine, çok sayıda yerel kaynağa ve ABD'li ve bölgesel diplomatlara göre bu uçakların ve kargolarının menşei belli: Birleşik Arap Emirlikleri.

Abdullahi'nin de belirttiği gibi varış noktası Sudan ve 500 günü aşkın bir kuşatmanın ardından bu hafta Kuzey Darfur eyaletinin başkenti Faşir'i ele geçiren HDK. Paramiliter güçlerin savaşçıları zaferlerinin ardından korkunç vahşetlere imza attılar, kaçan sivilleri katlederken ve hastanelerde toplu infazlar gerçekleştirirken kendilerini kameraya aldılar.

Sudan'da katliamın merkezindeki Faşir'de kıtlık yaşanıyor

Aylar boyunca, MEE tarafından takip edilen Bosaso'ya gelen kargo uçaklarında bir düzen görülebiliyordu.

Uçaklar havaalanında uzun süre kalmıyor ve havaalanındaki hareketliliğin en az olduğu dönemlerde geliyorlardı. Kamuya açık hava trafiği verileri, BAE'nin Bosaso Havaalanı'nı giderek daha fazla kullandığını ve uçakların varış saatlerinin bazen değiştiğini gösteriyor.

Abdullahi, "Yükleme ve boşaltma sırasında, kamuya açıklanmayan hassas malzemeler ve lojistik taşıdıkları için yoğun bir şekilde korunuyorlar. Bosaso'daki limana malzeme de geliyor." dedi.

BAE, korsanlıkla mücadele için kurulan bölgesel bir güç olan PMPF'yi yıllardır finanse ediyor. Buradaki askerler nakliye uçaklarıyla gelen malzemelerin hiçbirinin kamplarına getirilmediğini, çünkü sevkiyatların büyük ve ihtiyaçlarının ötesinde olduğunu söylüyor.

MEE tarafından daha önce rapor edilen uçuş takip verileri BAE'nin Bosaso'ya silah sevkiyatını önemli ölçüde artırdığını ortaya koyarken, ABD istihbaratı bunların arasında Çin yapımı insansız hava araçlarının da bulunduğunu söylüyor.

Bosaso limanındaki üst düzey bir yönetici, son iki yılda Birleşik Arap Emirlikleri'nin tehlikeli olarak işaretlenmiş 500 binden fazla konteyneri Bosaso'dan geçirdiğini ilk kez MEE'ye açıkladı.

Bir menşe ve varış mektubu ile belgelenen standart kargonun aksine, Birleşik Arap Emirlikleri'nin bu gönderilerinin içeriğine dair hiçbir açıklama bulunmuyor. Liman müdürü lojistik operasyonların gizlilik içinde yürütüldüğünü söyledi. Konteynerler varışlarının ardından hızla havaalanına transfer ediliyor ve hazır bekleyen uçaklara yükleniyor.

MEE'nin Bosaso'daki kaynakları, bu sevkiyatlar için güvenliğin son derece sıkı olduğunu ifade etti. Bir gemi limana yanaştığında, PMPF güçleri limanı kordon altına almak ve film çekilmesini önlemek için görevlendiriliyor. Sadece görevli personelin girişine izin veriliyor ve bu kişiler geminin boşaltılması ve transit geçişi sırasında herhangi bir şey kaydetmemeleri konusunda açıkça uyarılıyor.

Kaynaklar, operasyonun gizli yürütülmesinin malların yurt içi kullanım için olmadığını kanıtladığını savundu

Üst düzey yönetici, "Eğer öyle olsaydı, nerede depolandıklarını görür ya da boş konteynerleri bulurduk. Bu sadece transit geçişti, yani Bosaso gizli bir durak noktasıydı" dedi.

Middle East Eye BAE hükümetine ve Puntland'daki bölgesel yetkililere mektup yazarak yanıt istedi. İkisinden de yanıt gelmedi. BAE daha önce HDK'yi desteklediğini reddetmişti.

Kolombiyalı paralı askerler Sudan'da ne yapıyor?

Kolombiyalı paralı askerler

Aden Körfezi'nin güney kıyısında yer alan Bosaso havaalanı, BAE komutanları ve Güney Afrikalı olduğuna inanılan güvenlik personeli tarafından kullanılan biri de dahil olmak üzere, ağır bir şekilde güçlendirilmiş birkaç askeri tesise ev sahipliği yapıyor.

Havaalanının kuzeyinde ise Sudan'daki savaşa katılan Kolombiyalı paralı askerlerin barındığı ayrı bir kamp bulunuyor.

MEE tarafından özel olarak elde edilen görüntülerde, Bosaso havaalanındaki bir uçaktan inen ve doğrudan kampa giden sırt çantalı onlarca Kolombiyalı görülüyor.

Görüntüler gösterildiğinde Abdullahi onları hemen tanıdı ve şöyle dedi:

"Evet, bunlar buradan çok sayıda faaliyet gösteren Kolombiyalı paralı askerler."

Kolombiyalı personel Bosaso'ya uluslararası ticari uçuşlarla geliyor ve HDK ile birlikte savaştıkları Sudan'a gitmeden önce neredeyse her gün havaalanından transit geçiyor.

Havaalanında konuşlanmış olan PMPF'den Somalili askerler Kolombiyalıların kampına nadiren erişebiliyor. Abdullahi, "paralı askerlerin yerleşkeleri içinde yeni bir hastane inşa ettiklerini ve bu hastaneyi Sudan'da yaralanan askerleri tedavi etmek için kullandıklarını" açıkladı. "Bir keresinde yaralı askerleri taşıyan bir uçağın Bosaso havaalanına indiğini ve uçağın kapısının gözle görülür bir şekilde kanla boyandığını hatırlıyorum" dedi.

Deniz polis memuru MEE'ye kampın aynı zamanda yaralı HDK savaşçıları için tıbbi bir geçiş noktası olarak hizmet verdiğini ve daha sonra daha ileri tedavi için başka yerlere uçurulduklarını söyledi.

Havaalanının hemen yanına Birleşik Arap Emirlikleri, Bosaso havaalanını olası saldırılardan korumak için tasarlanmış -Fransız yapımı olduğuna inanılan- bir askeri radar sistemi kurdu.

MEE'nin kısa süre önce bildirdiği gibi Bosaso, BAE tarafından Aden Körfezi ve Kızıldeniz boyunca inşa edilen ve genişletilen bir üsler halkasına bağlı. Mayun, Abdul Kuri, Samha adalarında; Somaliland'ın Berbera limanında ve Yemen'in Muha limanında bulunan üslerin tümü, BAE'nin değil, müttefiklerinin veya vekil güçlerinin kontrol ettiği topraklar üzerinde yer alıyor.

Bosaso'da görev yapan askerler, Kolombiyalı paralı askerlerin bölgedeki varlığı ve faaliyetlerinin giderek endişe verici hale geldiğini ve birçok PMPF askerinin kendini güvende hissetmediğini söylüyor.

Abdullahi, "Sudan hükümetinin Bosaso havaalanındaki faaliyetleri hedef alma riskinin yüksek olduğuna inanıyoruz" dedi.

Sudan'da Nisan 2023'te savaş başlamadan önce ülke binlerce Somalili öğrenciye burs veriyordu ve bu programdan yararlananlardan biri de Somali'nin şu anki Savunma Bakanı Ahmed Muallim Fiki'ydi.

Bazı PMPF askerleri, Sudan savaşına katılan yabancı personelle iş birliği yapmaktan tedirgin olduklarını itiraf ederek, çalışmalarının yakın müttefik olarak gördükleri bir ülkeye karşı bir soykırımı dolaylı olarak destekleyebileceğinden korkuyorlar.

Yılın başında ABD hükümeti "HDK üyelerinin ve müttefik milislerin Sudan'da soykırım yaptıklarını" tespit etmiş ve bu sonuca pek çok insan hakları grubu da varmıştı.

Abdullahi, "Kendi ailemin üyeleri de dahil olmak üzere Somalilileri uzun süredir destekleyen bir millete karşı savaşan paralı askerlere yardım etmenin ahlaki açıdan kabul edilemez olduğuna inanıyorum" dedi.

Somali ve BAE

Birleşik Arap Emirlikleri yıllarca Mogadişu'ya mali yardımda bulundu ve Eş Şebab gibi silahlı gruplarla mücadele etmeleri için Somalili askerleri eğitti.

Ancak BAE'nin Somali'den ayrılma planları olan Puntland ve Somaliland gibi bölgesel yönetimlere yardım ve yataklık etmesi nedeniyle bu ilişki son yıllarda önemli ölçüde karanlık hale geldi.

Mogadişu, Somali hava sahası üzerindeki kontrolünü sürdürüyor ve ülkeye yapılan tüm uçuşlara izin veriyor, ancak Bosaso limanı ve havaalanı üzerinde hiçbir yetkisi yok.

Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh ile BAE'li Muhammed bin Zayid arasında var olan huzursuz ilişkiye rağmen, Mogadişu hükümeti Puntland'daki askeri faaliyetleri nedeniyle Abu Dabi ile açıkça karşı karşıya gelmedi.

Bölgesel analist ve BAE'nin Afrika Boynuzu'ndaki faaliyetlerini eleştiren Abdirashid Muse, "Mogadişu, BAE'nin genişleyen etkisine karşı koymaya hazır olmadığı için itiraz edemiyor" dedi.

Abdullahi ile aynı fikirde olan Muse, BAE'nin Bosaso'daki faaliyetlerinin Somali'yi bölgesel güçler arasındaki daha geniş jeopolitik rekabetin içine çekme riski taşıdığı için son derece endişe verici olduğunu belirtti.

Puntland'ın devlet başkanı Said Abdullahi Deni, büyük ölçüde hem yönetimini hem de siyasi hırslarını güçlendirebilecek mali destek nedeniyle BAE'nin yakın bir müttefiki olarak görülüyor.

Geçtiğimiz günlerde BAE Başbakan Yardımcısı Şeyh Mansur bin Zayid Al Nehyan ile bir araya gelen ABD Başkanı Donald Trump gülerek kameralar karşısında BAE'den "sınırsız nakit paraya sahip" olarak bahsetti.

Afrika Boynuzu'ndaki çatışmalar konusunda uzman bir akademisyen olan Martin Plaut, BAE'nin Sudan'daki savaşa müdahil olmasının temel nedeninin altın elde etme ve bölgesel nüfuzunu artırma isteği olduğunu söyledi.

Puntland örneğinde ise stratejik konumu ve görece bağımsızlığının onu BAE için ideal bir operasyon üssü haline getirdiğini ifade etti. "Puntland dünyada en az araştırılan ve denetlenen bölgelerden biri olmaya devam ediyor. BAE'nin faaliyet göstermesi için uygun bir yer ve kimse onlara soru sormayacak" dedi.

Temmuz ayında Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICC) Savcı Yardımcısı Nazhat Shameem Khan BM Güvenlik Konseyi'ne ICC'nin Sudan'da hem savaş suçları hem de insanlığa karşı suçlar işlendiğine inanmak için "makul gerekçeleri" olduğunu söyledi.

Plaut, "Puntland yetkilileri suç ortağı olabilir ve cevap vermeleri gereken bir dava olabilir" dedi.