Erdoğan'ın barış çabası Hamaney'e ulaşılamaması nedeniyle başarısız oldu

ABD Başkanı Donald Trump ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İsrail'in İran'la savaşı tırmandırdığı bir dönemde ABD'li ve İranlı üst düzey yetkililer arasında bu hafta İstanbul'da bir görüşme ayarlamaya çalıştı.

Ancak üç ABD'li yetkiliye ve konuyla ilgili doğrudan bilgi sahibi bir kaynağa göre, muhtemelen olası bir suikast ihtimali nedeniyle saklanan İran lideri Hamaney'e onay vermesi için ulaşılamayınca bu girişim çöktü.

Bu çabayla ilgili yeni ayrıntılar, Trump'ın nükleer bir anlaşmaya varmak ve ABD'nin askeri müdahalesinden kaçınmak umuduyla İranlılarla doğrudan bir toplantı için ne kadar bastırdığını, hatta gerekirse kendisinin de katılmayı teklif ettiğini ortaya koyuyor.

ABD'li yetkililere göre o günden bu yana Trump ve üst düzey Beyaz Saray yetkilileri diplomatik bir çözümün mümkün olduğuna daha az inanır oldular ve ABD'nin İran'ın nükleer programını ortadan kaldırmak için savaşa katılması gerektiğine daha fazla ikna oldular.

ABD B-2 bombardıman uçakları havalandı: Hedef neresi?

Trump Cuma günü yaptığı açıklamada savaşa katılıp katılmama kararını önümüzdeki “iki hafta” içinde vereceğini yineleyerek “insanların akıllarının başlarına gelip gelmeyeceğini görmek için zaman” istediğini söyledi.

Trump, "Onlara bir süre veriyorum. Bu sürenin ne olduğunu göreceğiz. En fazla iki hafta diyebilirim" şeklinde konuştu.

Cumartesi akşamı Trump'ın ulusal güvenlik ekibini Beyaz Saray'da toplayarak İsrail ile İran arasında dokuzuncu gününe giren savaşı ele alması bekleniyor.

Trump Pazartesi günü Kanada'da G7 liderleriyle görüşürken Erdoğan'dan bir telefon aldı.

Üç ABD'li yetkili ve doğrudan bilgi sahibi bir kaynağın Axios'a verdiği bilgiye göre Erdoğan ertesi gün İstanbul'da ABD'li ve İranlı yetkililer arasında savaşa diplomatik bir çözüm bulmak amacıyla bir toplantı düzenlemeyi teklif etti.

Kaynaklar, Trump'ın bunu kabul ettiğini ve Erdoğan'a Başkan Yardımcısı Vance ve Beyaz Saray temsilcisi Steve Witkoff'u göndermeye hazır olduğunu, hatta bir anlaşma için gerekli olması halinde İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'la görüşmek üzere bizzat Türkiye'ye gelebileceğini söylediğini aktardı.

Bir Beyaz Saray yetkilisi, Erdoğan'ın telefonundan önceki saatlerde Trump'ın başka arka kanallar aracılığıyla İranlılardan görüşmek istediklerine dair “sinyaller” aldığını söyledi.

Yetkili, Trump'ın kişisel katılımının tartışıldığını ancak daha ciddi planın Vance ve Witkoff'un gönderilmesi olduğunu söyledi.

Kaynaklar, Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın bu öneriyi Pezeşkiyan ve İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi'ye ilettiğini söyledi.

İki ABD'li yetkili Pezeşkiyan ve Arakçi'nin İran lideri Ali Hamaney'in onayını almak için onunla temasa geçmeye çalıştıklarını söyledi. Ancak İsrail tarafından suikasta uğrama korkusuyla saklanan Hamaney'e ulaşılamadı.

"İran lideri Hamaney ölümü halinde başa geçecek kişileri belirledi"

Birkaç saat sonra İran tarafı Ankara'ya Hamaney'in onayını alamadıklarını bildirdi. ABD'li bir yetkiliye göre Türkiye bunun üzerine ABD'ye görüşmenin iptal edildiğini söyledi.

Kısa bir süre sonra Trump, sahibi olduğu sosyal medya platformu Truth Social'da Hamaney'e yönelik sıra dışı bir mesaj yayınladı.

"İran onlara imzalamalarını söylediğim ‘anlaşmayı’ imzalamalıydı. Ne büyük bir utanç ve insan hayatı kaybı. Basitçe ifade etmek gerekirse, İRAN NÜKLEER SİLAHA SAHİP OLAMAZ. Bunu defalarca söyledim! Herkes Tahran'ı derhal tahliye etmeli!" diye yazdı.

Üst düzey bir Beyaz Saray yetkilisi bu paylaşımın tek nedeninin görüşmelerdeki tıkanıklık olmadığını söyledi.

Yetkili, Trump'ın sivillere Tahran'ı boşaltma çağrısının -10 milyonluk bir şehir ve etrafındaki yerleşimlerle yaklaşık 17 milyon kişi var- İranlıların hayatlarını koruma arzusunu yansıttığını da sözlerine ekledi.

Son günlerde İranlılar hem kamuoyu önünde hem de özel olarak İsrail saldırılarını durdurmadığı sürece ABD ile doğrudan müzakere yapmayacaklarını söylediler.

Trump Cuma günü yaptığı açıklamada, ABD ile doğrudan müzakerelere izin vermek için savaşı durdurmanın “çok zor” olacağını söyledi ve İsrail'in İran'ın nükleer programını ortadan kaldırma çabalarında “iyi iş çıkardığını” belirtti.

Cumartesi günü İstanbul'da İran Dışişleri Bakanı Arakçi ile bir araya gelen Erdoğan, Arakçi'ye Trump yönetimi ile doğrudan görüşmeler yapılması gerektiğini ifade etti.

Cumhurbaşkanlığı ofisinden yapılan açıklamaya göre Erdoğan, Arakçi'ye Türkiye'nin bu tür görüşmeleri mümkün olan en kısa sürede kolaylaştırmaya hazır olduğunu söyledi.

Uçuş takip verilerine göre Cumartesi sabahı altı adet B-2 hayalet bombardıman uçağı Missouri'deki üslerinden ayrılarak batıya doğru yol almaya başladı.

Erdoğan İran Dışişleri Bakanı Arakçi'yi kabul etti: "Çözüm müzakerelerde"

ABD'nin İran'a yönelik olası bir saldırısında kilit rol oynaması beklenen B-2'ler, yoğun şekilde korunan yeraltındaki Fordo uranyum zenginleştirme tesisini yok etmek için kullanılması muhtemel 13.600 kiloluk “bunker buster” (sığınak delici) bombalarını taşıma kapasitesine sahip.

Trump Cuma günü yaptığı açıklamada İsrail'in Fordo'ya zarar verme kapasitesinin “çok sınırlı” olduğunu söyledi.

"Küçük bir bölümü geçebilirler ama çok derine inemezler. Bu kapasiteye sahip değiller. Neler olacağını göreceğiz. Belki de buna gerek kalmayacak" dedi Trump.

Kaynak: Mepa News, Axios