Mahmud Abbas kimdir?

Mahmud Abbas, Filistin Ulusal Yönetimi'nin ve El-Fetih'in mevcut lideri Filistinli siyasi isim.

Doğumu ve eğitimi

Mahmud Abbas 15 Kasım 1935'te o dönem İngiliz sömürgesi altında olan Filistin'in kuzeyindeki Safed şehrinde doğdu.

1948-1949 İsrail-Arap Savaşı esnasında 1948'de Siyonist güçlerin Safed'i işgal etmesi üzerine Mahmud Abbas ailesiyle beraber Suriye'de mülteci oldu. Savaşın bitiminde Safed İsrail elinde kaldığından Abbas Ailesi bir daha Safed'e dönemedi.

Suriye'de Şam Üniversitesi'nde Hukuk Fakültesi'ni bitiren Mahmud Abbas, yüksek lisansını Mısır'da Kahire Üniversitesi'nde, doktorasını Rusya'nın başkenti Moskova'daki Patrice Lumumba Üniversitesi'nde yaptı. Eylül 2016'da, Sovyetler Birliği'nin ünlü istihbarat teşkilatı KGB'nin ifşa olan bir belgesine dayanılarak Abbas'ın geçmişte KGB'ye çalıştığı iddia edilecekti.

Bu dönemde evlenen Mahmud Abbas, en büyük oğlunun adının Mazin olması nedeniyle Ebu Mazin künyesiyle tanınacaktı.

1960'lı yıllarda Yaser Arafat'la beraber el-Fetih'in kuruluşunda yer alan Mahmud Abbas, o dönem daha çok el-Fetih'in finansmanı işleriyle ilgilendi.

Yaser Arafat kimdir?

İsrail ile diyalog çağrıları

1977'de "Ilımlı İsraillilerle diyalog" çağrısı yaparak tepki çekti. Bu dönemde Mahmud Abbas el-Fetih'te de, tüm Filistinli kuruluşlar genelinde de İsrail'de diyalog çağrısı yapan yetkili ilk isim oldu.

Abbas, bu çağrısına paralel olarak Arafat'ın 1991'den itibaren İsrail ile müzakerelere başlamasını da destekledi.

1990-1991 döneminde yaşanan Kuveyt krizinde Arafat Irak'ı desteklediğinden Filistin Kurtuluş Örgütü'yle Suudi Arabistan'ın ilişkisi kesilmişti. Suudi Arabistan öncesinde FKÖ'yü finanse ettiğinden bu destekten mahrum kalan FKÖ ekonomik açıdan zorlanmaktaydı.

Mahmud Abbas Ocak 1993'te FKÖ adına Suudi Arabistan'ı ziyaret ederek ilişkilerin yeniden kurulmasını ve İsrail-FKÖ görüşmelerine Suudi desteğinin sürmesini sağladı.

1993'te İsrail ve FKÖ Oslo Anlaşması'nı imzaladı. Abbas'ın da müzakerelerine katıldığı bu anlaşmayla FKÖ İsrail'in meşruiyetini kabullendi, iki devletli çözüme razı oldu ve İsrail'i tanıdı. Karşılığında Gazze Şeridi ve Batı Şeria'nın bir kısmında özerk bir Filistin yönetimi kuruldu.

1994'te Arafat ve Abbas önce Gazze Şeridi'ne ulaştı, ardından da özerk yönetimin merkezi olacak olan Batı Şeria'nın Ramallah şehrinde yerleştiler. Ekim 1995'te Abbas ile İsrail İşçi Bakanı Yossi Beilin arasında Ebu Mazin-Beilin Anlaşması olarak bilinen ve Oslo Anlaşması'nın devamı sayılan bir anlaşma imzalandı.

2000 yazında Arafat ile İsrail arasında ABD'nin gözetiminde yapılan müzakerelerin çökmesinin ardından Ariel Şaron'un bin kadar fanatik Yahudi ile Mescidi Aksa'yı basması üzerine Filistin'de 2. İntifada başladı.

Filistin yönetimi liderliği

Mart 2003'te Yaser Arafat, Mahmud Abbas'ı Filistin başbakanı olarak atadı. Bu atamanın ABD'nin baskısıyla gerçekleştiği, ABD'nin ve İsrail'in Arafat'ın yerini Abbas'ın almasını istediği iddia edildi. Bu nedenle Abbas pek çok Filistinli tarafından "Siyonist iş birlikçisi" olarak görüldü.

2003'te ABD ve İsrail'in Arafat ile müzakereyi reddetmesi üzerine Abbas müzakereci oldu. İsrail Başbakanı Ariel Şaron, ABD Başkanı George Bush ve Abbas Haziran 2003'te Ürdün'ün Akabe şehrinde görüştüler. Arafat'ın kabul edilmediği bu görüşmeye Abbas'ın katılması sadece diğer Filistinli kuruluşlardan değil el-Fetih içerisinden de tepki topladı.

Ekim 2004'te aniden hastalanan Yaser Arafat 11 Kasım 2004'te tedavi görmek üzere gönderildiği Paris'te öldü. Abbas Arafat'ın yerini vekaleten aldı. 9 Ocak 2005'te Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde gerçekleşen düşük katılımlı seçimle Abbas, resmen Filistin Ulusal Yönetimi'nin lideri oldu. Seçilmesinin ardından Abbas, intifadanın sona erdirilmesi çağrısında bulundu. Pek çok çevrede Arafat'ın, yerine Abbas'ın geçirilebilmesi için zehirlendiği iddia edildi.

Şubat 2005'te Abbas, Şaron'la Mısır'ın Şarm eş-Şeyh şehrinde yeniden görüştü ve intifadanın bitirilmesi konusunda anlaştı. Hamas ve İslami Cihad gibi Gazze merkezli Filistinli grupların intifadanın bitirilmesine karşı çıkması ve İsrail'in saldırıları sürerken kendilerinin de saldırılarını sürdüreceklerini belirtmesi Abbas'la diğer grupların gerginliğini artırdı.

Ağustos 2005'te Abbas Filistin meclis seçimlerinin yapılacağını duyurdu. 25 Ocak 2006'da gerçekleştirilen bu seçimde İsrail engel olduğundan Doğu Kudüs'te sandık kurulamazken seçimler Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde gerçekleşti. Seçimlerde Abbas ve uluslararası çevreler el-Fetih'in iktidarda, Hamas'ın muhalefette olmasını bekliyordu.

Fakat 132 sandalyeli mecliste Hamas %44,5 oyla 74 milletvekili, el-Fetih %41,4 oyla 45 milletvekili kazandı, böylece Hamas tek başına iktidara gelecek imkana kavuştu. Sonuç ABD, İsrail ve Abbas'ı memnun etmediğinden meclisin işlemesi engellendi. Artan gerginlik 2007'de gerçekleşen Hamas-Fetih çatışmasına yol açtı. Böylece Hamas Gazze Şeridi'nde kalırken, Abbas ise Batı Şeria'da idareyi ele geçirdi ve Filistin pratikte ikiye ayrıldı. Filistin'de bir daha seçim yapılmadı.

Filistin'de ilerleyen dönemde cumhurbaşkanı seçimi de yapılmadığından Abbas seçimsiz olarak makamında kalmaya devam etti. Seçime yönelik talepler her seferinde şartların olgunlaşmadığı gerekçesiyle reddedildi. Yönetimi boyunca Abbas pek çok yolsuzlukla suçlandı.

2020'de İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz gibi İsrail'in istihbarat teşkilatı Mossad kökenli İsrailli pek çok üst düzey yetkili Hamas'ın Batı Şeria'da güçlenmesine karşı Abbas yönetimine İsrail'in destek olması talebinde bulunarak aksi takdirde Hamas'ın Batı Şeria'yı da ele geçireceğini iddia ettiler.

Bu sene 87 yaşını dolduracak olan Abbas'ın ölmesi durumunda el-Fetih'in ve mevcut Filistin yönetiminin siyasi bir boşluğa düşeceği, bu durumdan da en kazançlı çıkacak olan aktörün Hamas olacağı tahmin ediliyor.

Kaynak: Mepa News