Muhammed Deyf kimdir?

Filistin İslami Direniş Hareketi'nin (Hamas) silahlı kanadı İzzeddin el Kassam Tugayları'nın Genel Komutanı Muhammed Deyf (1965-2024).

Doğumu ve hayatının ilk yılları

Muhammed Deyf, veya gerçek ismiyle Muhammed Diyab İbrahim el Mısri, 12 Ağustos 1965 tarihinde Gazze Şeridi güneyindeki Han Yunus mülteci kampında dünyaya geldi. Bu dönemde Gazze Mısır kontrolü altındaydı. Deyf henüz 2 yaşındayken Gazze Şeridi İsrail tarafından işgal edildi.

Deyf'in ailesi İsrail'in Filistin işgali öncesinde, bugünkü Ramle kenti yakınlarındaki Kubeybe köyünde yaşıyordu. Aile, 1948 yılındaki işgalle birlikte buradan göç etmek zorunda kaldı ve Gazze'ye yerleşti. İşgal sonrasında köy tamamen boşaldı. İlerleyen yıllarda köy ve çevresine Yahudiler yerleştirildi.

Deyf'in ailesi bu yıllarda İsrail'e karşı saldırılar gerçekleştiren Filistinli grupların aktif bir parçasıydı.

Han Yunus mülteci kampındaki diğer aileler gibi Deyf'in ailesi de yoksulluk içerisinde yaşıyordu. Deyf'in çocukluğu bu sebeple yoksullukla geçti. Çocukluk yıllarında özellikle İsrail işgalinin etkileri hayatının şekillenmesinde büyük pay sahibi oldu. Deyf'in annesi de yetişmesinde önemli bir role sahipti ve kendisiyle yakından ilgilendi.

Deyf çocukluk yıllarında, hayatını koltuk döşemeciliği yaparak kazanmaya çalışan babasına yardım etti ve onunla birlikte çalıştı. İlk ve orta eğitimini, dünyaya geldiği Han Yunus bölgesindeki okullarda aldı. Bir dönem okulu bırakarak döşemecilik işinde babasına yardım ettiği ve küçük bir tavuk çiftliği işlettiği de aktarılmaktadır.

Hayatının ilk yıllarına dair ayrıntılı bilgi bulunmayan Deyf'in yaşamı, Han Yunus'un en büyük camilerinden olan İmam Şafii Camii'ne sıklıkla gidip gelmesiyle birlikte değişmeye başlayacaktı.

Gençlik dönemi

Muhammed Deyf, İmam Şafii Camii'nde hayatının ilerleyen yıllarında birlikte yürüyeceği arkadaşlarıyla tanıştı. Bunlar arasında Hamas'ın önde gelen isimlerinden Cemil Vadi, Hasan Selame ve Yahya Sinvar gibi kişiler de bulunuyordu.

1980'li yılların başlarında Deyf, üniversite çağına gelmesiyle birlikte, Gazze İslam Üniversitesi'nde kimya, bir başka aktarıma göre ise biyoloji alanında eğitim gördü. Üniversite yıllarında tiyatro gibi sanat dallarına ilgi duyan Deyf, bu alanda çalışmalar yaptı. İslami sanat ile ilgili bir grup kurdu, tiyatrolar sahneledi ve neşidler söyleyen bir grup oluşturdu. Deyf aynı zamanda üniversitedeki İslami Blok içerisinde de etkin bir isimdi. Dönemin Filistin öğrenci hareketi içerisinde yükselen İslami akımın önde gelen temsilcilerinden biri oldu.

Bu yıllarda Deyf ve arkadaşları, İsrail'e karşı Filistin direnişi içerisinde de yer almaya başlamıştı. Gazze'de çeşitli silahlı yapılar bu dönemde tesis edilirken, 1987 yılında patlak veren Birinci İntifada tüm bu yapılar için dönüm noktası oldu. Hamas hareketi aynı yıl, Kassam Tugayları ise 1991 yılında resmen kurulurken, Deyf de kuruluşundan kısa süre sonra katıldığı Hamas'ın önemli bir parçası oldu.

Hamas'ın ilk askeri oluşumu olarak görülen "Filistinli Mücahidler" isimli yapının bir parçasıydı. Deyf, bu silahlı gücün Gazze güneyinde örgütlenmesinden sorumlu oldu.

Filistin direnişi

Muhammed Deyf, direniş içindeki çalışmaları sebebiyle 1989 yılında İsrail tarafından yakalanarak tutuklandı. 16 ay boyunca İsrail tarafından cezaevinde tutulan Deyf, bu sürecin ardından serbest kaldı. Bu dönem sonrasında İsrail bir daha Deyf'i bulmayı ve yakalamayı başaramayacaktı.

Cezaevinden serbest kalmasından sonra Muhammed Deyf, Filistin direnişi içerisindeki faaliyetlerine geri döndü ve çalışmalarına hız verdi. Bu dönemde, Hamas'ın önde gelen askeri isimlerinden biri olan Yahya Abdullatif Ayyaş ile tanıştı ve yakın bir ilişki kurdu. O dönemde Hamas'ın askeri operasyonlarının bel kemiği olarak kabul edilen Ayyaş, grubun askeri kapasitesini her geçen gün artırıyordu.

Yahya Abdullatif Ayyaş kimdir?

Deyf ve Ayyaş, Hamas'ın askeri gücünü artırmak, operasyonlar planlamak ve güçlü bir askeri temel oluşturabilmek için birlikte uzun süre mesai harcadı. Kassam Tugayları'nın kuruluşu 1991 yılında resmen ilan edilirken, bu iki isim İsrail'in en çok aradığı kişiler arasında girdi.

Hamas bu dönemde İsrail güçlerinin işini zorlaştırmak ve liderlerin takip edilmesini zorlaştırmak için yeni bir strateji geliştirdi. Bu kapsamda Gazze'deki bazı liderler Batı Şeria'ya, Batı Şeria'daki bazı liderler ise Gazze'ye gönderildi. Muhammed Deyf, Gazze'den Batı Şeria'ya gönderilenler arasındaydı. Burada çalışmalarına devam ederken birçok Filistinlinin evinde misafir olarak kaldı. Bu döneme kadar ailesinin soyadı olan "Muhammed el Mısri" şeklinde anılırken artık Muhammed ed Deyf (misafir) olarak anılmaya başlandı. Bu dönemde Batı Şeria'nın farklı bölgelerinde uzun süre saklanması gerektiğinde ilmi kitaplar okumakla meşgul oldu.

Deyf 1993 yılında yeniden Gazze Şeridi'ne döndü ve çalışmalarına burada devam etti. Bu dönemde Yaser Arafat liderliğindeki Filistin Yönetimi bölgeye hakim olmuştu ve Hamas'a yönelik baskılarını artırıyordu.

Bu süreçte Hamas'ın önde gelen isimlerinden ve Deyf'e yakın olduğu belirtilen İmad Akil, 24 Kasım 1993 günü Gazze Şehri doğusundaki Şucaiyye'de İsrail tarafından suikasta uğrayarak hayatını kaybetti.

İsrail'e karşı yoğunlaşan saldırılar

Filistin'deki direniş, İsrail destekli Yahudi bir yerleşimcinin 25 Şubat 1994 tarihinde gerçekleştirdiği İbrahim Camii Katliamı sonrasında yoğunlaşmaya başladı.

Katliamda çok sayıda Müslüman öldürülürken, Hamas İsrail'e karşı bir misilleme hazırlığı içerisine girdi. Bu dönemde Deyf, Hamas'ın Gazze Şeridi genelinden sorumlu komutanıydı.

25 Şubat 1994: İbrahim Camii Katliamı

Bir açıklama yayınlayan Kassam Tugayları, "katliamın intikamının alınacağını" belirtti.

Deyf ve Ayyaş, misilleme olarak beş ayrı operasyon planlamıştı. Bunlardan biri de İsrail askeri Nachshon Mordechai Wachsman'ın kaçırılmasıydı. Wachsman 9 Ekim 1994 günü İsrail'in kuzey kesiminde Filistinli direnişçiler tarafından rehin alındı.

Operasyonun ardından Muhammed Deyf bir açıklama yayınlayarak olayı üstlendi. Bu, İsrail'in askerin Gazze'de tutulduğunu düşünmesi için bir tuzaktı. Böylece Hamas, askeri daha uzun süre saklamayı başarabildi. Wachsman, 14 Ekim 1994 günü Kudüs kuzeyindeki Bir Nabala'da İsrail'in kurtarma girişimi sırasında öldürüldü.

Deyf, İsrail askerinin kaçırılması sonrası yayınlanan bildiriyi okuyor

Bu dönemle birlikte Gazze'deki baskılar artarken Deyf ve Ayyaş, Kassam Tugayları'nın faaliyetlerini Batı Şeria'ya taşıma yönünde çalışmalar yapmaya başladı. İkili, Kassam'ın askeri üretim kapasitelerini oluşturma yönünde önemli adımlar attı.

Bu yöndeki çalışmaların sürdüğü bir dönemde İsrail Yahya Ayyaş'ı suikastla hedef aldı. 5 Ocak 1996 sabahı Ayyaş, Gazze Şeridi kuzeyindeki Cebaliye'de düzenlenen bir saldırıda hayatını kaybetti.

Suikastın ardından Hamas, Ayyaş suikastına misilleme olarak çok sayıda saldırı gerçekleştirdi. Saldırılarda çok sayıda İsrailli öldürüldü. Bunun ardından baskı döneminde, Muhammed Deyf ile birlikte Hamas'ın askeri komuta kademesinin önde gelen isimlerinden Hasan Selame yakalanarak hapsedildi ve 48 kez müebbet hapse çarptırıldı. Selame halen cezaevinde tutuluyor.

Devam eden süreçte Gazze ve Batı Şeria'da Hamas kadrolarından yaklaşık 2 bin kişi Filistin Yönetimi tarafından yakalanarak hapsedildi. 2000 yılında Muhammed Deyf de Filistin Yönetimi güçlerince Gazze'de yakalanarak hapsedildi.

2000 yılının sonlarına doğru, İkinci İntifada'nın patlak vermesinin ardından Deyf, kendisiyle iyi ilişkiler kuran gardiyanların yardımıyla hapisten kurtulmayı başardı ve Kassam Tugayları saflarına geri döndü. Kaçmasına yardım eden gardiyanlardan Yahya Ebu Bekre de ilerleyen süreçte Filistin Yönetimi'nden ayrılarak Kassam Tugayları'na katıldı. Ebu Bekre 2004 yılında Han Yunus'ta İsrail güçleriyle girdiği bir çatışmada yaşamını yitirecekti.

Kassam Tugayları komutanlığı

Kassam Tugayları, 2000 yılının Mayıs ayında Salah Şehade'nin cezaevinden çıkması sonrasında hızlı bir toparlanma süreci içerisine girdi. 1990'lardaki çatışmalardan edindiği tecrübelerden faydalanan grup kendisini güçlü bir şekilde yeniden yapılandırmayı başardı. Kassam Tugayları komutanı Şehade bu sürecin önde gelen isimlerinden biri oldu. Şehade grubu düzenli bir ordu formuna sokmaya başlarken en yakınındaki isimlerden biri de Muhammed Deyf'ti.

Şehade, 22 Mayıs 2002 günü İsrail'in Gazze kent merkezinde düzenlediği hava saldırısında hayatını kaybetti. Şehade suikastı üzerine Kassam Tugayları'nın genel komutanlığı görevine Muhammed Deyf getirildi.

Deyf, Salah Şehade'nin başlattığı çalışmayı aktif olarak devam ettirdi ve Kassam Tugayları'nı güçlü bir birlik haline getirmeyi başardı. Kassam Tugayları üyeleri detaylı ilmi, siyasi ve askeri programlardan geçirildi.

Zaman içerisinde grup, askeri teknolojilerini artırdı, farklı askeri birimler tesis etti ve profesyonel bir orduyu andırmaya başladı. 2006-2007 döneminde Gazze'nin El Fetih'ten ele geçirilmesinde, ayrıca 2006, 2009, 2012, 2014 gibi farklı dönemlerde İsrail ile yaşanan savaşlarda Kassam Tugayları'nın ismi öne çıktı. Grup artık sadece Gazze'nin değil, tüm Filistin'in en aktif ve güçlü askeri yapısı haline gelmişti.

ABD, 2015 yılının Eylül ayında Deyf'i "terör" listesine dahil etti.

Suikast

7 Ekim 2023 yılında başlatılan Aksa Tufanı Operasyonu'nu planlayan isimlerden biri olan Muhammed Deyf, operasyon sonrası başlayan çatışmalarda da Kassam Tugayları'nı aktif olarak komuta etti.

1995 yılından itibaren İsrail'in "en çok arananlar" listesinde yer alan Deyf, birçok farklı suikast girişimine hedef oldu. Muhammed Deyf 2001, 2002, 2003, 2006, 2014, 2021 (iki kez) ve 2023 yıllarında, toplamda en az 8 kez suikast girişimlerine hedef oldu. Bu saldırılarda kendisi birçok kez hafif ve ağır yaralar aldı. Bu farklı saldırılarda eşi, 3 yaşındaki kızı, 7 aylık oğlu, erkek kardeşi ve yeğenleri hayatlarını kaybetti. Tüm bunlara rağmen Deyf mücadelesini sürdürdü.

Muhammed Deyf, son olarak 13 Temmuz 2024 günü İsrail tarafından Han Yunus yakınlarındaki Mevasi bölgesinde düzenlenen hava saldırısında hayatını kaybetti.

Deyf'in yaşamını yitirdiği bilgisi, 30 Ocak 2025 günü Kassam Tugayları Sözcüsü Ebu Ubeyde tarafından doğrulandı.

Kaynak: Mepa News