Türkiye'de gazeteler neden yayın hayatına son veriyor?

Habertürk’ün Temmuz ayında baskıya son vermesinin ardından Vatan da perşembe günü son baskısını yaptı. Bu durum Türkiye’de yazılı basının geleceğini bir kez daha tartışmaya açtı. Gazetelerin “reklamların azalması ve artan baskı maliyetleri” nedeniyle yayın hayatına son verdikleri açıklandı.

Gazetelerin en önemli gelir kaynaklarından 'reklam pastası' Türkiye’de son yıllarda nasıl değişti?

Türkiye’de reklam dağılımlarına ilişkin veriler on yıllardır Reklamcılar Derneği tarafından açıklanıyor. Dernek üyesi medya planlama ve satın alma ajanslarından sağlanan verilerle Türkiye Tahmini Medya ve Reklam Yatırımları raporu hazırlanıyor. Veriler gazetelerin 'reklam pastası'ndaki payının son 10 yılda büyük düşüş yaşadığını gösteriyor. 2005 yılında gazetelerin payı yüzde 35,8 iken bu oran 2017’de yüzde 11’e kadar düştü. 'Reklam pastası'ndaki en büyük değişim ise şüphesiz internetin yaygınlaşmasıyla birlikte dijitalin devreye girmesi oldu. Dijitalin 2007’de yüzde 1,6 olan payı 2017’de 25.2’ye kadar çıktı.

Gazetelerin payı dijitale kayıyor

Reklam paylarının dağılımına bakıldığında televizyonun 2005’ten bu yana yüzde 50 bandının üstünde seyrettiği görülüyor. Sadece 2017’de TV payının yüzde 48,7’ye düştüğü görülüyor. Bu oranlar dijitalin payının çok büyük bir kısmının gazetelerden geldiğini gösteriyor.

2017 verilerine bakıldığında TV yüzde 47,8 ile ilk sırada yer alıyor. İkinci sırada ise yüzde 25,9 ile dijital geliyor. Üçüncü sırada yüzde 12 ile yazılı basın bulunuyor (yüzde 11 gazete, yüzde 1 dergi). Yazılı basını yüzde 10 ile açık hava takip ediyor. Gazetelerdeki bu düşüş trendinin devam etmesi durumunda açık havanın ardından dördüncü sıraya kadar gerilemesi gündeme gelecek.

Büyük kırılma 2014

Gazetelerin reklam payı son 12 senede hep azalırken dijitalinki düzenli olarak yükseldi. Gazeteler TV’den sonra en büyük reklam pastasına sahipti. Bu durum 2014’te dijitaldeki büyük sıçrama ile değişti. Dijital reklam dağılımında ikinci sıraya yükselirken gazeteler üçüncü sıraya düştü.

Kur artışı kağıt masrafını yükseltti

Bu yıl iki gazetenin baskıya son vermesi bazılarının da hafta sonu eklerini kapatması veya sayfa sayısını düşürmesinin önemli sebeplerinden birisi de gazetelerin en önemli giderlerin birisi olan kağıt fiyatlarının kur artışıyla birlikte ciddi şekilde yükselmesi oldu.

Dolar 2018 başında 3,75 lira bandında iken 5,5 lira civarında seyrediyor. Bu oranlar gazetelerin kağıt giderlerinde 2018’de yaklaşık yüzde 50 artış anlamına geliyor.

Newsweek ve Independent da kapanmıştı

Reklam pastasındaki değişim elbette Türkiye’ye has değil. Batı dünyası başta olmak üzere bir çok yerde dijitalin payı artarken gazetelerin reklamları giderek daralıyor. Geçtiğimiz yıllarda ABD'de çok önde gelen dergilerden Newsweek ile İngiltere'nin önemli gazetelerinden Independent da baskıya son vermişti.