Çin son yirmi yılda 22 ülkeye 240 milyar dolar kredi verdi

Çin son 20 yıl içinde kalkınmakta olan 22 ülkeye 240 milyar dolar tutarında kredi sağladı.

Dünya Bankası, Harvard Kennedy Okulu, AidData ve Küresel Ekonomi İçin Kiel Enstitüsü tarafından kaleme alınan 40 sayfalık rapor, ilginç saptamaları ve uyarıları içeriyor.

Buna göre Çin’in son 20 yıl içinde verdiği dış kredilerde özellikle 2016 ila 2021 yılları arasında büyük artış görülürken, son 20 yıldaki kredilerin yüzde 80’inin bu dönemde verildiği belirlendi.

Rapora göre kredilerin önemli bir kısmı, Çin’in Yeni İpek Yolları projesi üzerinde yer alan Arjantin, Moğolistan, Mısır, Pakistan Sri Lanka ve Türkiye gibi ülkelere gitti. 

Raporda, Çin’in krediyi kullanan ülkelerin temerrüde düşmekten kaçınmasına ve en azından kısa vadede kredilerini geri ödemeye devam etmesine yardımcı olan bir sistem geliştirdiği bildirildi.

Raporda, IMF ve ABD’nin sağladığı kredilere oranla Çin’in kredilerinin hacimsel olarak daha az olmakla birlikte son yıllarda önemli artış görüldüğüne işaret edildi.

Borç yükü kredi alanlar için tehlikeli olur mu?

Çin’in 150'den fazla ülkenin katılmasını öngördüğü bu proje, uluslararası alanda yoksul ülkelere yüklediği tehlikeli borç nedeniyle ciddi eleştiri konusu oluyor.

Çin hükümeti salı günü konuyla ilgili eleştirileri reddetti ve bunun “Çin’in borç tuzağı olduğu”, “kredilerin şeffaf olmadığı” suçlamasını getirenleri “Çin'i karalamakla” suçladı.

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mao Ning, “Çin hiç kimseyi borç almaya zorlamadı, hiçbir ülkeyi ödemeye zorlamadı, kredi anlaşmalarına siyasi koşul koymadı ve bu sistemde siyasi çıkar yok." diyerek suçlamaları reddetti.

AFP’ye göre, yüksek enflasyon, yüksek faiz ve salgının getirdiği olumsuz etkiler kredi alan ülkelerin bir bölümünde bunları geri ödemeyi sorun haline getirdi.

Raporda, Çin’in kurtarma kredilerinin neredeyse tamamı düşük ve orta gelirli Kuşak ve Yol ülkeleri için olduğu belirtilirken, bu ülkelerin Çin bankalarına önemli borçları olduğu kaydedildi.

IMF bu tür kredilere yüzde 2 faiz karşılığı verirken, Çin’in ise ortalama yüzde 5'lik faiz karşılığı verdiği bildirdildi.

İpek Yolu'nun modern versiyonu 'Kuşak ve Yol Girişimi' nedir?

Asya ile Avrupa arasında önemli ticaret hattı olan İpek Yolu'nun modern versiyonu 'Kuşak ve Yol Girişimi' karadan ve denizden olmak üzere üç kıta arasında çifte koridor oluşturacak.

Girişimin arkasında bulunan Çin, 1 trilyon dolarlık projenin Avrupa, Asya ve Afrika arasındaki ticari kanalları açmayı hedeflediğini savunuyor.

Pekin'i samimi bulmayıp Yeni İpek Yolu'nun arkasında farklı jeopolitik amaçlar olabileceğini savunanlar da var.

Projeyi eleştirenler, kredi ile gelişmekte olan ülkelerin borçlandırılmasını, ihalelerin Çin firmalar üzerinden yürütülmesini ve şeffaflık sorununu tepkilerine gerekçe olarak gösteriyor.

Yeni İpek Yolu ile mevcut lojistik imkanlarla bile ulaşılması zor noktalara gidilmesi hedefleniyor. Dev proje kara üzerinden olan hatta 'kuşak', deniz üzerinden olan güzergaha ise 'yol' dendiğinden 'Kuşak ve Yol' adını taşıyor.

Çin Devlet Başkanı Şi de her fırsatta projenin, parasal dolaşımın arttırılması, karayolu bağlantılarını geliştirme, engelsiz ticareti teşvik etmek, politika iletişimini hızlandırmak ve insanlar ve toplumlar arasındaki anlayışı artırmak gibi 5 ilkesi olduğunu dile getiriyor.

Yeni İpek Yolu'nun hedefi ne?

2013'te projeyi duyuran Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in aktardığı verilere göre 'ekonomik kemer' adı verilen demiryolu hattının çevresi 3 milyar kişiye ev sahipliği yapıyor. Hat bu sebepten dolayı dünyanın en büyük 'ekonomik piyasası' olarak görülüyor.

Temelde Asya, Afrika ve Avrupa’yı birbirine bağlamayı hedefleyen “Kuşak ve Yol” girişimi kara yolları, demir yolları, limanlar ve enerji nakil hatlarını içeren milyarlarca dolarlık altyapı yatırım projelerini kapsıyor.

Maliyeti ne kadar?

Proje ilk açıklandığında hayata geçirilebilmesi için onlarca ülkeye 8 trilyon dolar kredi vereceğini duyuran Çin yönetimi bazı kurumlara projenin ilk yıllarında çoktan milyar dolarlar hibe etti:

Hibeler dışında İpek Yolu'nun altyapısı için şu ana kadar 200 milyar doların üzerinde harcama yapan Pekin'in dev projesinin maliyetinin 2027'ye kadar 1,3 trilyon doları bulacağı tahmin ediliyor.

Çin’e göre yaklaşık 150 ülke projeye ilgi gösteriyor. Batılı uzmanlar ise bunun 70’i geçmeyeceği görüşünde.

Kaynak: Euronews