Irak'ın iki numaralı Şii mercii Muhammed Said el Hakim öldü

Necef Şii Havzası'nın 4 büyük merciinden biri sayılan Muhammed Said el-Hakim öldü.

Ünlü Hakim Ailesi'nden olan Muhammed Said el-Hakim bazı Şii çevrelerce Ali Sistani'nin de üstünde Necef'in en bilgili Şii mercii sayılıyordu.

Muhammed Said el-Hakim kimdir?

Muhammed Said el-Hakim (1934-2021) 1934'te ünlü Hakim Ailesi'nden Muhammed Ali el-Hakim'in (1911-2011) oğlu olarak dünyaya geldi.

Necef Havzası'nda dini eğitimini sürdürdü, gençliğinde ve ilerleyen dönemlerde siyasete karışmadı. 1950'li yılların sonundan itibaren ortaya çıkan Şii siyasi hareketlere katılmaya karşı tavır aldı.

Muhammed Said el-Hakim'in akrabası ve hocalarından olan Muhsin el-Hakim'in (1889-1970) Şii dünyasına dini liderlik ettiği dönemde (1961-1970) Hakim Ailesi'nin pozisyonu ve mali imkanları daha güçlendi.

1970'li yıllarda Hakim Ailesi'nden ve Muhsin Hakim'in oğlu Muhammed Bakır el-Hakim'in (1939-2003) Irak'taki Baas rejimi aleyhine faaliyetleri, Baas rejiminin Hakim Ailesi'nden Muhammed Bakır el-Hakim'i dışlamasını talep etmesine yol açtı. Muhammed Said el-Hakim bu dönemde Baas rejimini rahatsız etmemeye dikkat etti ve Necef Havzası'ndaki ilmi faaliyetlere odaklandı.

1979'da İran Devrimi'nin gerçekleşmesiyle Muhammed Bakır el-Hakim İran'a geçti. 1982'de Muhammed Bakır el-Hakim İran'ın desteğiyle İran'da Iraklı Şiilerden Bedir Tugayı'nı kurdu. Bedir Tugayı İran-Irak Savaşı'na İran safında dahil oldu.

Bunun üzerine 1983'te Irak rejimi Hakim Ailesi'ne yönelik büyük bir baskı dalgasına başladı. Muhammed Said el-Hakim de 1983'te hapsedildi. Muhammed Said el-Hakim Haziran 1991'de serbest bırakıldı, Irak devlet televizyonunda Muhammed Bakır el-Hakim'i kınayan bir konuşma yaptı.

Ağustos 1992'de Necef Havzası'nın lideri Ebulkasım el-Hoyi'nin (1899-1992) ölümü üzerine pek çok Şii molla kendisini merci ilan etti. Muhammed Said el-Hakim de kendisini merci ilan edenlerden biriydi.

1990'lı yıllarda Muhammed Said el-Hakim, Saddam rejimi tarafından Necef Havzası'nın liderliğine atanan ve desteklenen Muhammed Sadık es-Sadr (1943-1999) ile pek çok problem yaşadı.

Muhammed Sadık es Sadr kimdir?

Muhammed Sadık es-Sadr, Muhammed Said el-Hakim'in merci olma kapasitesinde olmadığını iddia etmekte ve onu taklid etmenin haram olduğuna dair fetva vermekteydi. Muhammed Said el-Hakim de Muhammed Sadık es-Sadr'ın inancını gizleyen bir Yahudi olduğunu, meşru bir evlilikten doğmadığını ve daha sonradan Sadr Ailesi tarafından evlatlık alındığını iddia etmekteydi.

Muhammed Sadık es-Sadr, Hakim Ailesi'ne ait olan, Pakistanlı Şii bir zenginin bağışıyla yapıldığı için Pakistan Medresesi ismini taşıyan Necef'teki bir medreseye el koydu. Muhammed Said el-Hakim bu durumu Saddam Hüseyin'e şikayet etti. Saddam Hüseyin, bu medresenin Muhammed Said el-Hakim'e dönmesini sağladı.

1999'da Muhammed Sadık es-Sadr'ın öldürülmesiyle Muhammed Said el-Hakim en büyük düşmanından kurtuldu. Necef Havzası'nın liderliğinde Ali Sistani'yi destekledi.

Ali Sistani kimdir?

Muhammed Said el-Hakim, Necef 2000

2002'de Muhammed Said el-Hakim, Saddam Hüseyin'den izin alarak tedavi gerekçesiyle İngiltere'nin başkenti Londra'ya gitti. Fakat burada "tedavi bahanesiyle", Irak'ın işgali için ABD ile iş birliği yapan Irak rejimi muhalifleriyle görüştüğü iddia edildi.

2003'te ABD'nin Irak'ı işgali üzerine Necef Havzası'nın Şii mercilerinin Irak üzerindeki etkisi arttı. Bu yeni dönemde İranlı Ali Sistani (1930-), Muhammed Said el-Hakim (1934-2021), Pakistanlı Beşir Necefi (1942-) ve Afganistanlı Hazara Muhammed İshak Feyyad (1930-) "Necef'in 4 mercii" olarak anılmaya başladılar. 

Temmuz 2003'te Muhammed Said el-Hakim bir suikast girişiminden yaralı olarak kurtuldu. Hakim'in evinde patlayan bomba üç çalışanının ölümüne ve kendisinin yaralanmasına sebep oldu. Bu suikastin, Hakim'in düşmanı Sadr grubunca gerçekleştirildiği belirtilmektedir.

Sistani Necef'in lideri sayılmaktaydı. Fakat yeni dönemde ilmi ve sosyal hayattan tamamen kopuktu. Bu sebeple bazı Şii çevrelerde Muhammed Said el-Hakim'in Necef liderliğine getirilmesi talepleri yükselmeye başladı. Bu talebe Hakim'in Sistani'den daha bilgili olduğu iddiası da gerekçe olarak gösterilmekteydi. Böylece Necef'te şiddet dozu hafif seyretse de bir Sistani-Hakim rekabeti ortaya çıktı.

2011'de Muhammed Said el-Hakim 77 yaşındayken, 100 yaşındaki babası Muhammed Ali el-Hakim öldü.

Ali Sistani, babasının ölümü nedeniyle Muhammed Said el-Hakim'e taziye ziyaretinde, Necef 2011

Son dönemde sağlık sorunlarının ilerlediği belirtilen Muhammed Said el-Hakim'in 3 Eylül 2021'de Necef'te 87 yaşında hayatını kaybettiği açıklandı.

Necef'in iki numaralı Şii mercii sayılan Hakim'in ölümünün Necef Havzası'nda bir boşluk oluşturacağı tahmin edilmektedir.

Kaynak: Mepa News