İsrail İran'da nereyi ve kimleri hedef aldı, saldırıyla ilgili bilinmesi gerekenler neler?

Fotoğraf: İsrail Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir ve Dışişleri Bakanı Israel Katz

İsrail, şafak vaktinde İran'ın birçok nükleer tesisine ve askeri bölgesine saldırdı ve üst düzey askeri yetkililer ile nükleer bilim adamlarına suikastlar düzenledi.

Saldırı, bölgede daha geniş çaplı bir askeri çatışma korkusuna yol açarken Tahran “sert bir yanıt” sözü verdi.

İran lideri Ali Hamaney, saldırının ardından İsrail'in “acı ve ıstırap verici” bir akıbetle karşı karşıya olduğu tehdidinde bulundu.

Hamaney, “Allah'ın izniyle, İslam Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetleri'nin güçlü eli [İsrail'in] cezasız kalmasına izin vermeyecektir” dedi.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu önceden kaydedilmiş bir mesajında Cuma günü erken saatlerde gerçekleştirilen saldırıların İran'ın nükleer altyapısına ve balistik füze fabrikalarına zarar vermeyi amaçladığını söyledi.

İsrail İran'da nerelere saldırdı?

Saldırıların aşağıdaki yerlere yapıldığı doğrulandı:

- Başkent Tahran ve çevresindeki askeri bölgeler.

- Ana uranyum zenginleştirme tesisinde patlamaların rapor edildiği Natanz şehri.

- Bir nükleer araştırma merkezi ve iki askeri üs yakınında patlamaların rapor edildiği Tebriz şehri.

- Tahran'ın güneyindeki İsfahan şehri.

- Tahran'ın güneybatısındaki Arak şehri.

- Tahran'ın batısındaki Kirmanşah şehri.

Sosyal medyada yayınlanan görüntülerde İran'ın başkentinde konutlar da dahil olmak üzere hasar görmüş yapılar görülüyor.

İsrail kimi öldürdü?

İran medyasına göre, Devrim Muhafızları Genel Komutanı Hüseyin Selami ve İran Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri İsrail saldırısında ölenler arasında.

Devlet tarafından işletilen haber kuruluşu Nour News, Hamaney'in danışmanı Ali Şamhani'nin “ağır yaralı” olduğunu aktardı.

Tasnim'e göre Hatemü'l Enbiya Karargâhı Komutanı Tümgeneral Gulamali Raşid de saldırılarda öldürüldü.

İran'ın başkenti Tahran'dan bildiren Al Jazeera'den Tohid Asadi, askeri yetkililerin yanı sıra iki üst düzey nükleer bilimci Fereydoon Abbasi ve Muhammed Tehranchi'nin de hedef gözetilerek düzenlenen suikastlarda öldürüldüğünü söyledi.

Abbasi İran Atom Enerjisi Örgütü'nün eski başkanı, Tehranchi ise İslami Azad Üniversitesi'nin başkanıydı.

İran'da tepkiler nasıl oldu?

İran'da insanlar mahallelerindeki korkunç yıkım sahneleriyle uyandılar.

Hamaney yaptığı açıklamada İsrail'in İran'a karşı "kirli ve kanlı elini suça açtığını" ve "yerleşim merkezlerini vurarak şeytani doğasını her zamankinden daha fazla ortaya koyduğunu" söyledi ve ekledi:

“Rejim ağır karşılık beklemelidir.”

İran silahlı kuvvetleri sözcüsü Abolfazl Shekarchi, İran medyası tarafından aktarılan ifadelerinde İsrail'in saldırıları için “ağır bir bedel” ödeyeceğini ifade etti.

İsrail'in saldırılarla ilgili açıklaması ne oldu?

İsrail Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir, İsrail'in Cuma günkü saldırıyla “geri dönüşü olmayan bir noktaya” ulaştığını söyledi.

Sabah erken saatlerde İran'a yönelik saldırıları “varlığımızı koruma mücadelesi” olarak tanımlayan Zamir, İsrail'in “harekete geçmek adına başka bir anı bekleyemeyeceği” için saldırıları başlattığını söyledi.

Ayrıca şöyle dedi: “Bize meydan okumaya çalışan herkes ağır bir bedel ödeyecektir.”

İsrailli muhalif siyasetçi Yair Lapid, eski adıyla Twitter olan X'te bir mesaj yayınlayarak İsrail ordusunu saldırısından dolayı tebrik etti.

ABD'nin tepkisi ne oldu?

İran ve ABD şu anda İran'ın nükleer programına ilişkin görüşmeler yürütüyor ve İran'a yönelik yaptırımların hafifletilmesi karşılığında programı sınırlandıracak bir anlaşmaya varmayı hedefliyordu.

ABD Başkanı Donald Trump Fox News'e verdiği bir mülakatta İsrail'in saldırılarında Washington'un dahli olmadığını söyledi.

"İran nükleer silaha sahip olamaz ve müzakere masasına geri dönmeyi umuyoruz. Göreceğiz" diyen Trump, İran'ın misilleme yapması halinde ABD'nin İsrail'i savunmaya yardım edeceğini de sözlerine ekledi.

Beyaz Saray'dan yapılan açıklamaya göre Trump'ın Cuma sabahı Ulusal Güvenlik Konseyi'ni toplaması bekleniyor.

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio yaptığı açıklamada ABD'nin operasyona dahil olmadığını söyledi.

Rubio, “En büyük önceliğimiz bölgedeki Amerikan güçlerini korumaktır” dedi ve ekledi: “Açık konuşayım: İran, ABD çıkarlarını ya da personelini hedef almamalıdır.”

Muhalefetteki Demokrat Senatör Chris Murphy ise İsrail saldırılarının Trump yönetiminin İran'la yürüttüğü diplomasiyi “açıkça baltalamaya yönelik” olduğunu söyledi.

Nükleer tesisleri vurmanın tehlikesi nedir?

Nükleer tesislere saldırmak, radyoaktif sızıntılar, patlamalar ve uzun vadeli kirlenme dahil olmak üzere kapsamı öngörülemeyen çeşitli sonuçlara neden olabilir.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) Başkanı Rafael Grossi, BM kurumunun İran'daki durumu yakından takip ettiğini söyledi.

Grossi, UAEA'nın Natanz tesisinin İsrail tarafından vurulan hedefler arasında olduğunu teyit edebileceğini söyledi.

"Ajans radyasyon seviyeleri konusunda İranlı yetkililerle temas halinde. Ayrıca ülkedeki müfettişlerimizle de temas halindeyiz."

Saldırıya küresel tepkiler nasıl oldu?

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres yaptığı açıklamada, İsrail saldırısının ardından “daha derin bir çatışmaya sürüklenmekten” kaçınmak için “azami itidal” çağrısında bulundu.

Sözcü yardımcısı Farhan Haq, “Genel Sekreter Orta Doğu'daki her türlü askeri tırmanışı kınıyor” dedi.

“İran ve ABD arasında İran'ın nükleer programının durumuna ilişkin görüşmeler sürerken İsrail'in İran'daki nükleer tesislere yönelik saldırılarından özellikle endişe duymaktadır.”

ABD ile İran arasındaki nükleer görüşmelerde arabuluculuk yapan Umman, İsrail'in eylemini BM tüzüğünün “açık bir ihlalini temsil eden tehlikeli, pervasız bir tırmanma” olarak nitelendirdi.

"Bu tür saldırgan ve ısrarcı davranışlar kabul edilemez ve bölgesel barış ve güvenliği daha da istikrarsızlaştırır.

“Umman Sultanlığı bu tırmanıştan ve sonuçlarından İsrail'i sorumlu tutmakta ve uluslararası toplumu bu tehlikeli eylemi durdurmak üzere kesin ve net bir tutum benimsemeye çağırmaktadır.”

Kaynak: Mepa News, Al Jazeera