"Koronavirüsün Ortadoğu’da yayılmasında İranlı havayolu şirketi rol oynadı"

İran merkezli bir havayolu şirketi, yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgınının zirve noktasında İran ve Çin şehirleri arasında uçak seferlerini sürdürürken, birkaç ülke tarafından getirilen uçuş yasağını da ihlal etti. Böylece bahsi geçen şirket, Covid-19 salgınının Ortadoğu’ya yayılmasında baş aktör haline geldi.

BBC, Covid-19 salgınının Ortadoğu’ya yayılmasında İran merkezli Mahan Havayolları’nın nasıl bir payı olduğunu bulmak için bir araştırma yürüttü. BBC muhabirleri araştırma kapsamında sefer izleme verilerini analiz edip Mahan Havayolları içerisindeki kaynaklar ile konuştu. Bunun sonucunda havayolu şirketinin Ocak sonu ile Mart sonu arasında, İran ile Irak ve Suriye arasında yüzlerce uçuş yaparak bölge ülkeleri tarafından alınan kararları yüzlerce kez ihlal ettiği keşfedildi.

İran hükümeti Çin ile arasındaki uçuşların hepsinin 31 Ocak itibariyle askıya aldığını duyurmuştu. İran’ın Ortadoğu’da yeni tip koronavirüsün (Covid-19) merkez üssü haline gelmesiyle birlikte bazı ülkeler de Şubat ve Mart aylarında İran’dan gelen uçuşları durdurma kararı almıştı.

Bununla birlikte Mahan Havayolları alınan bu kararlara rağmen seferlerini sürdürdü. Bu da yolcuların ve uçuş mürettebatının sağlığını tehlikeye attığı gerekçesiyle eleştiriler almasına sebep oldu. Havayolu çalışanları “virüs bulaşma ve diğer ülkelere taşıyabileceklerine” ilişkin endişelerini dile getirmesinin ardından ceza davası tehdidiyle susturuldu.

Mahan Havayolları, İran merkezli özel bir havayolu şirketi olarak faaliyet gösteriyor. Şirket 55 uçağa sahip olduğunu ve yılda yaklaşık beş milyon yolcuyu dünyanın 66 farklı noktasına taşıdığını belirtiyor.

ABD’nin yaptırım listesinde

BBC’nin haberine göre havayolunun İran’daki “Devrim Muhafızları” ile bağlantıları bulunuyor. Bu yüzden ABD, bu havayolu şirketini mercek altına almasının ardından Devrim Muhafızlarına silah ve personel taşıdığı suçlamasıyla yaptırım kararı almıştı.

BBC, havayolundan elde ettiği veriler ve Lübnan ile Irak’taki kaynaklarla yaptığı görüşmeler sonucu, bu iki ülkede görülen ilk Covid-19 vakalarının Mahan Havayolları ile seyahat etmiş olduğunu tespit etti.

Bu iki olaya rağmen Mahan Havayolları uçuşlarını sürdürdü. 20 Şubat’ta Irak hükümeti İran ile arasındaki uçuşları askıya aldı. Ancak bu kararın ardından İran ve Irak arasında en az 15 uçuş daha gerçekleştirildi. Bu uçakların çoğu İran’dan Irak’taki kutsal şehirlere ziyaretçi taşıyordu.

Irak hükümetinden bir yetkili, bu uçuşların Irak Sivil Havacılık Otoritesi ile yapılan anlaşma çerçevesinde gerçekleşen dönüş seferleri olduğunu belirtti. Aynı zamanda Irak hükümeti Irak’tan İran’a yapılan uçuşların devam edeceğini ama İran’dan Irak’a gelişlerin engellendiğini duyurdu.

Salgının zirve noktasında uçuşlara devam

Mahan Havayolları, Covid-19 salgınının Çin’de zirveye ulaştığı sırada İran ile Pekin, Şanghay, Guangzhou ve Shenzhen olmak üzere 4 büyük Çin şehri arasında uçuş seferlerini sürdürdü. Böylece 31 Ocak’ta Çin ile arasındaki uçuşları askıya alan İran’ın, kendi koyduğu yasağı ihlal ederek Mahan Havayolları’na uçuş izni verdiği anlaşılıyor.

Mahan Havayolları şirketi Çin sosyal medya siteleri üzerinden bazı fotoğraflar yayınladı. Söz konusu fotoğraflar, Ocak ayı sonlarından 20 Nisan’a kadar 6 seferin yardım taşıma amacıyla, 5 Şubat’ta yapılan son 4 seferin de İran vatandaşlarının Çin’den tahliye edilmesi için yapıldığını gösteriyor.

Sefer izleme verilerinin analiz edilip Mahan Havayolları şirketinde çalışanların açıklamalarına bakıldığında, söz konusu tarihten sonra şirkete ait 157 uçağın daha İran’ın Çin’e uyguladığı uçuş yasağını delerek havalandığı tespit edildi.

Aynı şekilde virüs salgınının zirve noktasında havayolu şirketinin, İran’dan başka ülkelere yolcu taşımada büyük rol oynamaya devam ettiği görülüyor.

8 Mart’ta Suriye, İran ile arasındaki tüm uçuşları askıya aldı ancak Mahan Havayolları bu karar yürürlüğe girdikten sonra toplamda 8 uçuş daha gerçekleştirdi. Aynı zamanda söz konusu şirket Türkiye’ye 19 uçuş, İspanya, Malezya ve Tayland da dahil olmak üzere farklı ülkelere 20 uçuş daha gerçekleştirdi.

Şirket çalışanlarının birçoğuna virüs bulaşmasının ardından endişelerini ve şikayetlerini dile getiren çalışanlara, zorla gizlilik anlaşması imzalatıldı ve endişelerini yüksek sesle dile getirmeleri durumunda mahkemeye verilmekle tehdit edildi.