El Kaide lideri Eymen ez Zevahiri kimdir ve nerede?

*El Kaide'nin Usame bin Ladin'den sonraki lideri Eymen ez Zevahiri ile ilgili bu analiz Hollie McKay tarafından Fox News için kaleme alındı.

Kötülerin en dip tabakasında IŞİD lideri Ebubekir Bağdadi ile birlikte yer alan El Kaide lideri Eymen ez Zevahiri, dünyanın en çok aranan iki adamından biri. ABD her ikisinin başına da 25 milyon dolar ödül koymuş durumda. 

Fakat hakkında çok laf dönen Iraklı Bağdadi'ye kıyasla, 11 Eylül saldırılarının ardından başına konulan bu büyük ödülü halen muhafaza eden El Kaide lideri hakkında çok az şey biliniyor. 

"Zevahiri 11 Eylül saldırılarının planlayıcılarından biri, ve diğer planlayıcılar gibi, o da her zaman ABD tarafından aranıyor olacak." diyor SITE Intelligence Group yöneticisi Rita Katz. "Toy ve sorumsuz olarak karakterize ettiği Bağdadi ve IŞİD'e karşı kendisini daha hikmetli bir alternatif olarak gösteriyor."

Peki yakalanması oldukça zor olan Zevahiri kim?

67 yaşındaki Mısır doğumlu Zevahiri, ABD'li deniz komandoları grubun uzun soluklu "beyni" Usame bin Ladin'i sekiz sene evvel öldürdüklerinde El Kaide'nin lideri olarak yönetimi ele aldı. Aynı zamanda çok sayıda müstear ismi bulunuyor: Ebu Muhammed, Doktor, Öğretmen, Abdulkadir, Abdulaziz, Abdulmuiz, El Doktor, Ebu Fatıma, Abdulmuaz, Nur, Üstaz ve Zevahiri Eymen.

Ağarmış sakallı, beyaz sarıklı göz cerrahı, başlangıcını Kahire'de Müslüman Kardeşler üyesi bir genç olarak yaptı. Ki burada, İslami bir devlet oluşturmayı amaçlayan Mısır İslami Cihadı adlı hücreyi teşkil etti. (ÇN Zevahiri Müslüman Kardeşler'e hiçbir zaman üye olmadığını ifade etmişti.)

Zevahiri terörist saflarda yükselişine 30'lu yaşlarının başında, 1985 yılında Suudi Arabistan'a dini amaçlı bir ziyaret yaptığında başladı. Kısa bir süre sonra Usame bin Ladin'in muharip filosuyla birleşecek ve 1986 yılları civarında Usame bin Ladin'in şahsi doktoru ve danışmanı olacaktı. 1993 yılında, Sovyetler ile savaşta yaralanan çocuklar için para toplama amacıyla Kaliforniya'ya dahi gittiği rapor ediliyor.

Gelecek yıllarda, Zevahiri 1995 yılında Pakistan, İslamabad'daki Mısır Büyükelçiliği'nin bombalanması gibi saldırıların emrini verdi ve Doğu Afrika'da 1998 yılında eşgüdümlü ABD Büyükelçilik saldırılarında önemli rol oynadı.

Zevahiri'nin ilk eşinin ve altı çocuğundan ikisinin, 2001 yılının sonunda Afganistan'daki bir ABD hava saldırısında öldürüldüğü ifade ediliyor.

IŞİD'in beş yıl önceki hayret verici yükselişinin ve El Kaide'den ayrılmasının ardından, Zevahiri rakip grubun vahşiliğini kınayan açıklamalar yaptı. Bu, IŞİD mentalitesine muhalefet eden geniş kitleleri yabancılaştırmamayı amaçlayan stratejik bir girişimdi.

Kendisini halife ilan ettiği 2014 yılından bu yana ilk kez geçtiğimiz ay yayınlanan bir videoyla ortaya çıkan Bağdadi kameralardan çekinir görünürken, Zevahiri sıklıkla propaganda videolarıyla ekrana çıkıyor, başarısız bir şekilde kendisinin izini sürmeye çalışan birçok güçle alay eder şekilde.

Cuma günü El Kaide, medya kolu Es Sahab vasıtasıyla, Zevahiri'nin bir ses kaydıyla, geçtiğimiz yılın Eylül ayında sağlık sorunları nedeniyle yaşamını yitiren önde gelen cihat yanlısı lider Celaleddin Hakkani'yi hürmet ve takdirle andığı bir video yayınladı.

Beş gün önce, 5 Mayıs'ta Es Sahab'ın Telegram kanalı, Zevahiri'nin Müslümanlar arasındaki birliğinin üzerinde durduğu ve Bin Ladin dönemini andığı 44 dakikalık uzun bir mesaj yayınladı.

Bir ay önce, 5 Nisan'da El Kaide Telegram'da "Tek bir Ümmet" adlı yeni Arapça dergiyi tanıttı, "mücahitlerin" iç çekişmelerden sakınması gerektiği konusunda uyarıda bulundu, El Kaide'nin geçmişte yaptığı bazı hataları tashih edeceği vaadinde bulundu ve güven kazanmak için yeni bir safhaya girildiğini belirtti. Şubat ayında Zevahiri'nin videosu onu, 2011 Arap ayaklanmalarının hedeflerini başarma konusundaki başarısızlığı konusunda konuştuğu ve ABD, İsrail, Rusya, Fransa, Çin ve Hinduların en korkunç düşmanlar olduğunu tasvir ettiği uzun soluklu bir konuşma yaparken ekrana taşıdı.

2014 yılında, El Kaide'nin Hindistan'da bir araya geldiğini duyurdu.

O halde hangi cehennemde saklanıyor?

Mevcut konumu hakkındaki istihbari bilgiler çeşitli. 2017'nin başında, ABD kaynaklarına göre, dikkatler onun Pakistan'ı muhtemel bir sığınak edindiğine çevrilmişti.

Daha yakında, ABD ve Ortadoğu merkezli istihbarat görevlileri onun Afganistan'ın Pakistan sınırındaki kontrolden uzak kabile bölgelerinde olduğunu belirtmişti. Fakat, üst düzey bir kaynak Fox News'e Suriye'nin de yüksek bir ihtimal olarak sayıldığını söyledi.

Afgan sınırının Pakistan tarafında otoriteden uzak bir dağlık bölgeyi kastederek "Çoğu düşünceye göre Veziristan bölgesinde." diyor Middle East Media Research Institute (MEMRI) baş yöneticisi ve Zevahiri'ye yakın bir Amerikalının hayatını anlatan "American Traitor (Amerikalı Hain)" adlı kitabın yazarı Steven Stalinsky. (ÇN Söz konusu kitap El Kaide'nin önemli isimlerinden olan Adam Yahiye Gadahn'ı ele alıyor.) Ve ekliyor: "Görüldüğüne ve hatta yakalandığına dair birçok bilgi oluyor ancak bunlar genellikle yanlış alarmlar olarak değerlendiriliyor."

Son zamanlarda, Stalinsky'nin gözlemlerine göre, 25 milyon dolarlık ödül içi onun koordinatlarına dair bilgi verecek bir "cihatçı muhbir" bulunmuyor.

(...)

2016 yılının başlarında, Newsweek'in bildirdiğine göre, ABD Kuzey Veziristan'daki Şaval Vadisi'nde Zevahiri'nin doğrulanmış bir konumuna drone saldırısı düzenledi, ancak Zevahiri kaçmayı başardı. On yıl evvel ABD'nin Afganistan yakınlarındaki Pakistan sınır kasabası Damadola'da, Zevahiri'nin burada saklandığına dair bir istihbarat üzerine bir hava saldırısı düzenlediği rapor edildi, ancak Zevahiri ölenler arasında yoktu. Bir sene önce, (ABD istihbarat kurumlarından) Ulusal Güvenlik Dairesi, Bağdat'taki bir konumdan Pakistan'daki yerleşimlerine giden El Kaide iletişimlerine engel oldu.

2008 yılında, Pakistanlı yetkililer ülkenin kuzeybatısındaki bir bölgeye baskın düzenledi, ancak yakalama girişimi boşa çıktı.

Dünyanın gözleri, en tehlikeli terörist oluşum olarak IŞİD'in yükseliş ve düşüşünün üzerine odaklanmış olsa da, uzmanlar ve analistler El Kaide'nin sessizce, muhtemelen daha güçlü ve daha ölümcül olacak, dirilen bir küresel oyun planını şekillendirdiği uyarısında bulunuyor.

"El Kaide uzun oyunlarla iyi biliniyor, sürenin dolmasını bekliyorlar ve IŞİD'in yükselip sonunda düşmesini bekler halde görünüyorlar. Bu sebeple istihbaratçılar için, sessizlik terörün düşüşte olduğunun bir işareti değildir. Her şey yalnızca El Kaide'nin bir oyun planıymış gibi." diyor gözlem sitesi Jihadoscope'un kurucu ortağı Raphael Gluck.

El Kaide'nin kolları şu an İslami Mağrip El Kaidesi, Arap Yarımadası El Kaidesi, Hint Altkıtası El Kaidesi, Mısır, Somali'de Eş Şebab, Mali ve Batı Afrika'da Nusret el İslam vel Muslimin ve Suriye'de Tahrir el Şam Heyeti. Her ne kadar bu son grup 2016 yılının Ağustos ayında (ÇN Temmuz) aşırıcı grupla bağlarını kestiğini söylese de, ABD Dışişleri Bakanlığı grubu hala daha aynı olarak görüyor.

El Kaide'ye bağlı savaşçıların en azından 40 bine dayandığına inanılıyor. The Armed Conflict Location & Data Project (Silahlı Çatışma Lokasyon ve Veri Projesi) - ACLED'e göre El Kaide 315'ten fazla saldırı gerçekleştirdi.

Ancak son birkaç yıl boyunca, yaşını alan Zevahiri, görevi duruma dair idrak sahibi olan ve daha genç Hamza bin Ladin'e, ölen terör liderinin yaklaşık 30 yaşındaki oğluna yavaşça bırakıyor. Geçtiğimiz hafta, FBI'ın Rewards for Justice (Adalet için Ödül) adlı oluşumu onu 1 milyon dolar ödülle aranan adam ilan etti.

"Zevahiri'nin rolü, ölen babasının pozisyonunu alması beklenen, Usame bin Ladin'in oğlu Hamza'nın yükselişi tarafından gölgeleniyor." diye ekliyor Chatham House'da Ortadoğu ve Kuzey Afrika Programı şefi Lina Khatib. "El Kaide, IŞİD'in düşüşüyle yeni bir yaşam hattı elde ediyor ve IŞİD'in askeri mağlubiyetini, kendisini destekçilerine Selefi cihatçılığın daha başarılı bir modeli olarak sunmak için kullanacaktır. Muhtemelen hala etkili olduğunu kanıtlamak için Batılı hedeflere yönelik operasyonlarını genişletecektir, ancak IŞİD'in aynı oportünist taktiklerine başvurmadan."

Mepa News okurları için tercüme edilen analizdeki görüşler yazara aittir. Kurumumuzun editöryel politikasını yansıtmayabilir.