Yaklaşık üç milyon Müslüman hac ibadetini gerçekleştirmek için bu hafta Suudi Arabistan sınırları içindeki İslam’ın kutsal şehri Mekke’ye doğru yola koyulacak.

Kuran’ın ilk kez indirildiği ve Hz. Muhammed’in doğum yeri olan Mekke’de yapılan hac ibadeti İslam dininin en temel ibadetlerinden biri.

Hac ibadetini yerine getirmek isteyen Suriyeli Müslümanların ise ilk önce, 2012 yılında Esed rejimi ile diplomatik ilişkilerini kesen Suudi Arabistan’dan özel hac vizesi almaları gerekiyor. Suriye vatandaşlarının hac vizesi alabilmesinin tek yolu ise Suudi hükümetinin resmi olarak tanıdığı Suriye Ulusal Koalisyonu’nun yetkili birimlerine müracaat etmekten geçiyor.

Suudi hükümeti her yıl kutsal topraklara gidecek hacı adaylarını belirlemek için kota ve kura sistemi uyguluyor. 2017 yılında bu yöntemi izleyerek Suriye Ulusal Koalisyonu’nun Türkiye, Ürdün, Lübnan, Kuzey Suriye, Mısır ve Körfez ülkelerindeki ofisleri aracılığıyla toplamda 15 bin Suriyeli hac vizesi almayı başardı.

Gaziantep'ten Suudi Arabistan, Cidde'ye giden Suriyeli hacı adayları 

Hacı adayları ve Suudi hükümeti arasındaki irtibatı Suriye Muhalefeti’nin sağlaması birçok diplomatik sorunun yanısıra hala rejim kontrolündeki bölgelerde yaşayan Suriyeliler için de oldukça karmaşık problemlere neden oluyor. Bu kişilerin sadece hac niyetiyle dahi olsa Suriye Muhalefeti ile temas kurmalarının korkunç sonuçları olabilir.

Başkent Şam’da yaşayan bir Suriyeli “Hac’dan döndüğüm zaman nerede olduğumu bilebilirler. Bu, benim için bazı problemlere yol açabilir” diyor.

Diğer Suriye vatandaşları içinse, en yakın Suriye Ulusal Koalisyonu ofisi bazen kapalı bir sınır kapısının ötesinde bazen de güvenlik gerekçeleriyle ulaşılamayacak bir yerde olabilir.

Suriye’nin PYD kontrolündeki Haseke şehrinde yaşayan başka bir hacı adayı ise çoğu Suriyelinin hacca gitmek için tek yolunun Şam üzerinden Lübnan’a ulaşmak olduğunu söylüyor. Ancak oraya giden yol da güvenli değil.

Savaşın başından bu yana yedinci hac dönemi yaklaşırken hacca gitmeyi çok isteyen üç Suriyelinin de hikayesi birbirinden farklı. Rejim kontrolündeki Şam, PYD kontrolündeki Haseke ve Ürdün’de yaşayan hacı adayı üç Suriyeliden sadece mülteci olarak Ürdün’de yaşayanı hac vizesi alabildi.

Haseke 

65 yaşındaki Ummu Abdullah ve eşi on yıl önce hac ibadetinin ardından Suriye’nin kuzeydoğusundaki Haseke’ye geri döndüklerinde bütün akrabaları ve komşuları tarafından kutlamalar ve tebriklerle karşılanmıştı.

Kapılarının üzeri zeytin dallarıyla süslenmiş, evi çevreleyen dış avlunun duvarına aile üyeleri tarafından, haccını tamamlayan –genellikle yaşlı- Müslümanlar için bir saygı nişanesi olarak “mübarek ev” yazısı yazılmıştı.

O günleri yeniden hatırlayan Ummu Abdullah özlemle anlatıyor: “Herkes bana farklı davranmıştı. Daha iyi biri olmuşum gibi hissetttim”

Ancak Suriye’den Suudi Arabistan’a seyahat kısıtlaması getirilmesi nedeniyle Ummu Abdullah on yıl sonra mahallesinde herhangi bir hac kutlaması göremedi. Şimdi ikinci kez hac yapmak istiyor ancak savaş nedeniyle bunun mümkün olmadığını söylüyor.

Embed from Getty Images  

“Haseke’de hac kayıt ofisi yok. Tek yok önce Şam’a, oradan da Lübnan’a ulaşmak ancak bu yol da güvenli değil. Ayrıca Türkiye’nin de Haseke ile sınırı kapalı”

Ummu Abdullah, savaştan önce dokuz çocuğunun bayramlarda biraraya geldiğini ve birbirlerine hediyeler verdiklerini anlatarak savaş nedeniyle artık Kurban bayramlarının da eski neşesini kaybettiğini sözlerine ekliyor. Çünkü çocuklarından sadece üçü Haseke’de kalırken diğerleri Türkiye, Avusturya, Almanya ve Kuzey Irak’a dağılmış.

Ummu Abdullah, “komşularım arasında aynı hüznü paylaşmayan yok. Umarım birgün yeniden hepimiz birlikte yaşarız” diyor.

Şam 

Eski bir devlet memuru olan 60 yaşındaki Ebu Abdo eşiyle birlikte rejim kontrolündeki Şam’da yaşıyor. Çocuklarının üçü de eşleriyle birlikte yurtdışında yaşamasına rağme Ebu Abdo emekli aylığıyla Suriye’nin başkentinde hayatını idame ettirmeye çalışıyor.

Ebu Abdo savaştan iki yıl önce hac ibadetini yapmak için iki kez başvuruda bulunmuş ancak ikisi de reddedilmiş.

“İlk seferinde yeterince yaşlı değildim. Savaş başladıktan sonra hac başvurusu yapmak oldukça zorlaştı, özellikle Şam’da yaşayanlar için...”

Hac ibadetini yerine getirmek isteyen Ebu Abdo bu yolculuğun tek yönlü olmasından korkuyor. Şam’da, rejim kontrolündeki bölgede yaşayan biri olarak Suudi Arabistan hükümetine hac başvurusu yapmak için Suriye Muhalefeti’ne yani Suriye Ulusal Koalisyonu’na müracat etmesi gerekiyor. Ancak böyle bir girişim Ebu Abdo’nun rejim tarafından hedef haline getirilmesine neden olabilir.

Suriye Ulusal Koalisyonu ise Hac ofisinin Suriye’deki savaşın tarafı olmadığını, kendilerinin sadece aracılık rolü oynadığını savunuyor.

Ebu Abdo “Geri döndüğüm zaman nerede olduğumu ve nasıl gittiğimi (Muhalefet’in aracılığıyla) bilecekler. Bu durum benim için bazı problemlere neden olabilir” diyor.

Amman, Ürdün 

49 yaşındaki Ummu Nedim eşi ve üç çocuğuyla birlikte mülteci olarak Ürdün’ün başkenti Amman’da yaşıyor. Altı yıl önce memleketi Humus’tan Amman’a göç eden Ummu Nedim önümüzdeki günlerde Ürdün’den Mekke’ye gitmeye hazırlanan 2 bin hacı adayından biri.

“Bunun olduğuna hala inanamıyorum. Rüya gibi...”

Ummu Nedim bir arkadaşının tavsiyesi üzerine Amman’daki Suriye Ulusal Koalisyonu ofisine hac vizesi başvurusu yaptı. Koalisyon’un hac ofisi, Ürdün’de yaşayan Suriyelilerden hac yolculuğu için herşey dahil 2300 dolar talep ediyor ancak bu rakam ailenin karşılayabileceğinin çok ötesinde.

“Arkadaşıma, bu fiyatı karşılayamayacağımı düşünerek ilk başta ‘hayır’ dedim. O da bana sadece başvuru yapmamı belki bir yardım kuruluşunun benim için bu parayı karşılayabileceğini söyledi.”

Ummu Nedim’in arkadaşı ısrar etti ve yaklaşık yedi dolarlık başvuru ücretini ödedi. Suudi Arabistan’dan hac vizesi almasının ardından bir yardım kuruluşu Suriyeli hacı adayının tüm masraflarını üstlendi.

Savaştan önce de hacca gitmek için defalarca girişimden bulunan Ummu Nedim yıllar sonra hayaline kavuşacak.

“İlk başvuru yaptığımda çok genç olduğum gerekçesiyle reddedilmişti. Sonrakinde  ise bana eşlik edecek biri olmadığı için reddedildim. Şimdi eşimle birlikte hacca gidiyoruz”

Syria Direct’te yayınlanan bu makale Mepa News okurları için tercüme edildi.